Η ιστορία δεν διδάσκει κανέναν (;)

Σαν σήμερα, πριν από ακριβώς 62 χρόνια υπογραφόταν στο Λονδίνο η συμφωνία για τη διαγραφή του Γερμανικού χρέους. Με την υπογραφή της συμφωνίας για την διαγραφή του Γερμανικού χρέους στο Λονδίνο στις 27 Φεβρουαρίου του 1953, η Γερμανική μεταπολεμική οικονομία έθετε τα θεμέλια του μετέπειτα «οικονομικού θαύματος». Αυτή είναι η άποψη που εκφράζει η Γερμανίδα ιστορικός Dr. Ursula Rombeck-Jaschinski καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Στουτγάρδης: «Η συμφωνία του Λονδίνου έπαιξε σημαντικό ρόλο στο λεγόμενο οικονομικό θαύμα της Γερμανίας. Μπορεί μάλιστα να υποστηριχθεί ότι χωρίς τη διαγραφή του χρέους δεν θα υπήρχε οικονομικό θαύμα».

Ο Γερμανός ειδικός σε ζητήματα χρέους Jürgen Kaiser, πολιτικός αναλυτής και μέλος του συνδέσμου "erlassjahr.de" που έχει σκοπό τη μείωση του χρέους των υπό ανάπτυξη χωρών, δηλώνει στην Deutsche Welle ότι για χρόνια οι Γερμανοί προσπαθούσαν να ξεχάσουν το γεγονός ότι η χώρα τους μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν υπερχρεωμένη, όπως είναι σήμερα η Ελλάδα ή κάποιες άλλες υπό ανάπτυξη χώρες: «Μαθαίναμε τότε ότι το οικονομικό θαύμα οφειλόταν στην εργατικότητα του λαού μας και στους Αμερικανούς, οι οποίοι μας βοήθησαν με χρήματα και για αυτό εμείς τους στηρίζουμε όπου μπορούμε. Αυτά γνώριζα για τη περίοδο αυτή. Δυστυχώς ένα κομμάτι της ιστορίας μας αγνοήθηκε επιμελώς».

Περίπου 70 χώρες είχαν απαιτήσεις από την Γερμανία τόσο από την προπολεμική, όσο και από την μεταπολεμική περίοδο. Το συνολικό χρέος της Γερμανίας ανερχόταν περίπου στα 30 δις μάρκα. Ας σημειωθεί ότι το Γερμανικό χρέος το 1953 αντιστοιχούσε μόλις στο 23% του ΑΕΠ. Ακόμα και για τις υπό ανάπτυξη χώρες ισχύει σήμερα ότι βρίσκονται σε κίνδυνο μόνο όταν το χρέος τους ξεπερνά το 40% του ΑΕΠ. Σήμερα το Ελληνικό χρέος βρίσκεται πάνω από το 180% του ΑΕΠ και μόνο οι πολύ αισιόδοξοι ευελπιστούν ότι θα μειωθεί στο 120% σε κάποια χρόνια.

Για την Γερμανία του 1953 όμως η λιτότητα και η επιστροφή των δανείων δεν αποτελούσε επιλογή. Αντιθέτως, η Γερμανική οικονομία χρειαζόταν «φρέσκο» χρήμα για την ανοικοδόμηση της χώρας και την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης. Μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις οι πιστώτριες χώρες συμφώνησαν στη διαγραφή σχεδόν του 50% του χρέους, ενώ για το υπόλοιπο προέβλεψαν τη μακροπρόθεσμη αναδιάρθρωσή του.

Παράλληλα η συμφωνία δημιούργησε τις προϋποθέσεις για να γίνει η Γερμανία μια εξαγωγική δύναμη, διότι η Γερμανία ήταν υποχρεωμένη να εξυπηρετεί το χρέος της, μόνο αν κέρδιζε χρήματα από τις εξαγωγές. «Οι δανειστές της είχαν λοιπόν συμφέρον να αγοράζουν Γερμανικά προϊόντα», λέει ο Jürgen Kaiser. Κατά την άποψή του μια παρόμοια ρύθμιση θα μπορούσε να βοηθήσει και την Ελλάδα, η οποία, όπως υπενθυμίζει ο Γερμανός ειδικός, λίγο πριν το ξέσπασμα της κρίσης δαπανούσε δισεκατομμύρια για να αποκτήσει Γερμανικά άρματα. «Αν εφαρμόσουμε κάτι αντίστοιχο στην Ελλάδα, τότε οι Γερμανοί θα πάρουν πίσω τα χρήματά τους μόνο αν επιτρέψουν ένα πλεόνασμα στο Ελληνικό εμπορικό ισοζύγιο. Και οι Έλληνες θα εξάγουν προϊόντα και θα φιλοξενούν στα ξενοδοχεία τους Γερμανούς τουρίστες μέχρι που να ξεπληρώσουν αυτά τα καταραμένα τεθωρακισμένα».

Η ιστορικός Dr. Ursula Rombeck-Jaschinski τονίζει ότι δεν είναι εύκολη η σύγκριση της μεταπολεμικής Γερμανίας με τη σημερινή Ελλάδα. Παρόλα αυτά οι Γερμανοί, λέει, δεν θα έπρεπε να ξεχνούν στις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα και ότι κάποτε και η Γερμανία ήταν υπερχρεωμένη και χρειάζονταν βοήθεια. Πόσο μάλλον τότε που στο Λονδίνο η Ελλάδα ανήκε στους δανειστές και αποδέχθηκε και εκείνη τη διαγραφή του χρέους της τότε Δυτικής Γερμανίας.

Η μελέτη της ιστορίας είναι πάντοτε χρήσιμη και απαραίτητη στους σοφούς, που μαθαίνουν από τα λάθη των άλλων, αλλά και στους ευφυείς που μαθαίνουν από τα δικά τους λάθη. Η ιστορία όμως είναι άχρηστη στους εγωπαθείς ανόητους που δεν μαθαίνουν ούτε από τα λάθη τους, ούτε από τα λάθη των άλλων. Ο νοών νοείτω...