Αναλογιζόμενοι την Αχίλλειο πτέρνα των ΗΠΑ - Μανώλης Β. Βολουδάκης

Breaking

06/11/2022

Αναλογιζόμενοι την Αχίλλειο πτέρνα των ΗΠΑ

Γράφει ο διακεκριμένος οικονομολόγος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Cincinnati στο Ohio των ΗΠΑ, Δρ. Κωνσταντίνος Γ. Πολυχρονίου.

Μία γρήγορη σύνοψη των κρίσιμων πτυχών όσον αφορά στην εξέλιξη και ανάπτυξη των Ηνωμένων Πολιτειών
Η αποικιοκρατία είναι η βασική προϋπόθεση για την επίτευξη του καθεστώτος υπερδύναμης ή παγκόσμιας δύναμης. Στη σύγχρονη εποχή μας, αυτό συνέβη με τη βρετανική αυτοκρατορία, η οποία, από τις αρχές της δεκαετίας του 1930, διατηρεί την επιρροή της στην Κοινοπολιτεία, η οποία αριθμεί 54 χώρες. Με βάση τη γενική θεωρία του Κύκλου της Ζωής, οι αυτοκρατορίες ανεβαίνουν και κατεβαίνουν. Ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος εκτόξευσε τις Ηνωμένες Πολιτείες στη θέση μιας παγκόσμιας δύναμης. Το καθεστώς της ως παγκόσμιας οικονομικής δύναμης επιβεβαιώθηκε από το Σύστημα του Bretton Woods του 1944 και τους θεσμούς που δημιούργησε. Αυτό το σύστημα όρισε το Δολάριο ως Διεθνές Αποθεματικό Νόμισμα με κάθε άλλο νόμισμα να εξαρτάται απ’ αυτό. Το δολάριο ήταν συνδεδεμένο με τον χρυσό στα 35 δολάρια ανά ουγγιά. Αυτό ήταν μία αριστοτεχνική και επιτακτική κίνηση που καθόρισε και εδραίωσε την αναγκαιότητα του δολαρίου ως το μοναδικό διεθνές αποθεματικό νόμισμα. Ένα από τα ιδρύματα που δημιουργήθηκαν ήταν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) στο οποίο εδόθη εντολή να διαφυλάξει τη σταθερότητα των συναλλαγματικών ισοτιμιών και να βοηθήσει τις χώρες που είχαν βραχυπρόθεσμα εμπορικά ελλείμματα να αποκαταστήσουν το εμπορικό τους ισοζύγιο χωρίς να χρειάζεται να καταφύγουν σε πολιτικές όπως δασμοί, ποσοστώσεις ή ανταγωνιστική υποτίμηση. Για την επίτευξη αυτού του επιδιωκόμενου στόχου, το ΔΝΤ πρόσφερε βραχυπρόθεσμα Ειδικά Τραβηκτικά Δικαιώματα (SDR–Special Drawing Rights) σε εκείνες τις χώρες που είχαν εμπορικό έλλειμμα, προτρέποντάς τες να μην ασκήσουν μια πολιτική ανταγωνιστικής υποτίμησης. Αυτός ο σχεδιασμός ήταν αποτελεσματικός προκειμένου να επιτευχθεί ένα καθεστώς σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών. Σε καθεστώς Κυμαινόμενων Συναλλαγματικών Ισοτιμιών η εποπτεία του ΔΝΤ δεν είναι σχετική, καθώς οι συναλλαγματικές ισοτιμίες «κυμαινόμενου» περιβάλλοντος (floating regime) καθορίζονται από τη ζήτηση και την προσφορά νομισμάτων.

Αρχικές προκλήσεις για το δολάριο - Η εποχή των δεκαετιών 70 και 80
Το σύστημα του Bretton Woods κατέρρευσε το 1973. Αυτή η κατάρρευση προκλήθηκε από τη μακροοικονομική πολιτική του 1965 μέχρι το 1968.
Εκείνη την εποχή οι ΗΠΑ χρηματοδοτούσαν, παράλληλα με τον πόλεμο του Βιετνάμ, εκτεταμένα προγράμματα πρόνοιας αυθαίρετα τυπώνοντας περισσότερα από $170 δισεκατομμύρια, (η ισοτιμία στην σημερινή αξία του δολαρίου είναι περίπου $1.5 τρισεκατομύρια) προκαλώντας υψηλό πληθωρισμό.
Άλλες οικονομίες, γνωρίζοντας ότι καθώς ο πληθωρισμός αυξάνει η αξία του νομίσματος τους μειώνεται, υπέθεσαν ότι το δολάριο θα έπρεπε να υποτιμηθεί σε σχέση με άλλα νομίσματα. Άρχισαν να αυξάνουν την αξία των νομισμάτων τους μειώνοντας τα αποθέματά τους σε δολάρια. Ουσιαστικά, το σύστημα του Μπρέτον Γουντς (BrettonWoods)κατέρρευσε λόγω της μακροοικονομικής κακοδιαχείρισης, όπως η αύξηση χρήματος, (M1 –Moneysupply), τα επίμονα υψηλά εμπορικά ελλείμματα και ο υψηλός πληθωρισμός. Έτσι, το 1976 το Καταστατικό της Συμφωνίας του ΔΝΤ αναθεωρήθηκε για να αντικατοπτρίζει τη νέα πραγματικότητα των Κυμαινόμενων Συναλλαγματικών Ισοτιμιών.
Αυτή ήταν η Συμφωνία της Τζαμέϊκα (Jamaica) του 1976. Στις 15 Αυγούστου 1971, μετά την πολιτική του Προέδρου Νίξον να σταματήσει την ανταλλαγή δολαρίων χαρτονομισμάτων με χρυσό, υπογράφηκε η Συμφωνία Σμιθσόνιαν (Smithsonian) μέσω της οποίας θα διατηρούντο σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες, αλλά χωρίς χρυσό σαν υποστηρικτή του νομίσματος πολιτική. Το δολάριο, έναντι του χρυσού, υποτιμήθηκε από 35 δολάρια σε 38 δολάρια ανά ουγγιά. Μετά από αυτές τις αρχικές αποτυχίες, τον Σεπτέμβριο του 1985, η Συμφωνία Πλάζα (Plaza) υπογράφηκε από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ που αποφάσισαν να μειώσουν την τιμή του δολαρίου επειδή οι ΗΠΑ αντιμετώπιζαν μεγάλο εμπορικό έλλειμμα. Δύο χρόνια αργότερα ο στόχος της Συμφωνίας Πλάζα εγκαταλείφθηκε, καθώς είχε ήδη επιτευχθεί. Η εν λόγω επιτυχία διετυπώθη δια της υπογραφής της Συμφωνίας του Λούβρου(Louvre).

Το δολάριο– Ο αυτοκρατορικός χαρακτήρας και το μέλλον των ΗΠΑ
Όπως συζήτησα προηγουμένως, το δολάριο είναι το διεθνές αποθεματικό νόμισμα παγκοσμίως, το οποίο κρατούν ευρέως οι κεντρικές τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για τη φύλαξη και τη διασφάλιση του διεθνούς εμπορίου και άλλων συναλλαγών. Έτσι, το δολάριο είναι σε ζήτηση και η αξία του καθορίζεται από τη ζήτηση και την προσφορά του. Τώρα, η οικονομία των ΗΠΑ υποστηρίζει το δολάριο μέσω της οικονομικής υποδομής της όπως η παραγωγικότητα, η ανταγωνιστικότητα, η κυριαρχική παρουσία στο διεθνές εμπόριο, η χρηματοοικονομική καινοτομία, η τεχνολογία, το επίπεδο παιδείας και εκπαίδευσης, το επίπεδο εκβιομηχάνισης και το βέλτιστο πολιτικοοικονομικό περιβάλλον. Στην συγγραφή αυτού του άρθρου, η οικονομική υποδομή των ΗΠΑ αμφισβητείται δεδομένου ότι το εθνικό χρέος των ΗΠΑ έχει αυξηθεί στα 31 τρισεκατομμύρια δολάρια, το ΑΕΠ τους είναι περίπου 24 τρισεκατομμύρια δολάρια και η αναλογία χρέους προς ΑΕΠ είναι περίπου 125%. Αυτά τα στοιχεία είναι απαγορευτικά για κάθε οικονομία. Για παράδειγμα, η αναλογία χρέους προς ΑΕΠ της ΕΕ είναι περίπου 95%, όταν η Συνθήκη του Μάαστριχτ καθορίζει ότι το εν λόγω χρέος δεν πρέπει να ξεπερνάει το 60%. Λοιπόν, τι συμβαίνει; Οι κεντρικές τράπεζες των ξένων χωρών, η στρατιωτική δύναμη και η υπερεθνική ηγετική(transnational leadership) συμπεριφορά διατηρούν τη συνεχιζόμενη κυριαρχία του δολαρίου. Ωστόσο, μαύρα σύννεφα αρχίζουν να μαζεύονται στον ορίζοντα. Αναφέρομαι στο τρέχον πληθωριστικό περιβάλλον στις ΗΠΑ. Το θέμα είναι λίγο περίπλοκο. Δηλαδή, ο πληθωρισμός είναι 8,5%. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ) συνεχίζει να αυξάνει τα επιτόκια, προκειμένου να περιορίσει τον πληθωρισμό, απειλώντας να ρίξει την οικονομία σε ύφεση. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι ο «ιός COVID» ήταν ο βασικός λόγος για αυτόν τον πληθωρισμό, αλλά όχι μόνο. Πρώτον, ο ιός επηρέασε τις αλυσίδες εφοδιασμού, προκαλώντας ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Αυτό επιδεινώθηκε από μία εσφαλμένη πολιτική απόφαση της κυβέρνησης Μπάιντεν να διανείμει «δωρεάν» χρήμα στους Αμερικανούς, και, μία φιλελεύθερη νομισματική πολιτική, από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα, για την τύπωση χρημάτων. Όμως, ο πληθωρισμός πάντα επιστρέφει για να «τσιμπήσει» τους ανθρώπους μέσω συνεχών αυξήσεων των τιμών. Ο πληθωρισμός είναι ο κοινωνικός εχθρός μίας εύρυθμης οικονομίας γιατί αλλάζει τον χαρακτήρα των θεσμών και αποτελεί άμεση απειλή για την κοινωνία. Στο τρέχον παγκόσμιο πολυαρχικό περιβάλλον, οι ΗΠΑ πιθανότατα θα αντιμετωπίσουν μεγαλύτερη πρόκληση να διατηρήσουν το καθεστώς του διεθνούς αποθεματικού νομίσματος. Πρέπει να είναι πιο πειθαρχημένη με την φιλελεύθερη νομισματική πολιτικής της. Σίγουρα, το τρέχον παγκόσμιο περιβάλλον που είναι πληθωριστικό υποστηρίζει και μάλιστα ενισχύει την κυριαρχία του δολαρίου, επειδή οι ξένες επενδύσεις εισρέουν στις ΗΠΑ, δεδομένου ότι οι ξένοι επενδυτές θεωρούν το δολάριο ως το ασφαλέστερο νόμισμα και την Αμερικανική οικονομία σαν την σταθερότερη στον κόσμο.

Οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι ο πληθωρισμός πρέπει να περιοριστεί και αυτό μπορεί να προκαλέσει ύφεση, και, ότι μια τέτοια συμβίωση μπορεί να προκαλέσει στασιμοπληθωρισμό(Stagflation), ο οποίος ορίζεται από τις χαμηλές προσλήψεις απασχόλησης, τον επίμονο πληθωρισμό και επομένως τη χαμηλή οικονομική ανάπτυξη λόγω της χαμηλής ζήτησης. Η πτώση των ισχυρών χωρών του παρελθόντος ήταν αποτέλεσμα κακής διαχείρισης του πληθωρισμού. Για παράδειγμα, η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία έχασε την οικονομική της υπεροχή και το διεθνές εμπόριο επειδή απέτυχε να ελέγξει τον πληθωρισμό. Το αυτό συνέβη με την Βρετανική αυτοκρατορία. Επιπροσθέτως, η παγκόσμια οικονομία είναι υπό απειλή λόγω του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού. Συνοπτικά, ο πιο αδύναμος κρίκος των ΗΠΑ είναι το νόμισμά τους και η κατάσταση του διεθνούς αποθεματικού νομίσματος. Η απώλεια μιας τέτοιας θέσης θα είναι καταστροφική για την οικονομία των ΗΠΑ, την εσωτερική της κοινωνικοοικονομική λειτουργία και θα υποβιβάσει τις ΗΠΑ. Πόσο πιθανό είναι αυτό; Πρέπει να συμβούν σεισμικά γεγονότα στον κόσμο όπως ο μακροπρόθεσμος επίμονος υψηλός πληθωρισμός, η δραστική απώλεια οικονομικής ανταγωνιστικότητας, η απόσυρση της στήριξης του δολαρίου από τις κεντρικές τράπεζες και η άρνηση χρήσης του δολαρίου στις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές. Σε εκείνο το σημείο η παγκόσμια οικονομία θα βρεθεί σε «ελεύθερη πτώση».

Ερώτηση: Εκτός από το κτηθέν πλεονέκτημα του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, ποία αρχή ηθικής επιτρέπει στις ΗΠΑ να τυπώνει χρήματα κατά βούληση και χωρίς έλεγχο, επηρεάζοντας αρνητικά την εμπορική δραστηριότητα (εισαγωγές/εξαγωγές) ξένων οικονομιών, την συναλλαγματική αξία ξένων εθνικών νομισμάτων, προκαλώντας την ανταγωνιστική υποτίμηση τους και ως εκ τούτου την νομισματική τους πολιτική, και, εν γένει την παγκόσμια οικονομία;

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο Περιοδικό «Ενοριακή Ευλογία», του Ι. Ν. Αγ. Νικολάου Πευκακίων. (Έτος ΚΑ', Νοέμβριος 2022, Τεύχος 243, Σελίδα 434.)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου