Χαλεπόν άρχεσθαι υπό χείρονος

Τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δαπανούν τα Ευρωπαϊκά κονδύλια χωρίς να τις απασχολούν πάντοτε τα αποτελέσματα που έχουν οι επενδύσεις αυτές, απλώς και μόνο για να μην τα χάσουν. Αυτό διαπιστώνει το European Court of Auditors (ECA - Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο) στην ετήσια έκθεσή του που διακρίνει «ουσιώδη σφάλματα» στις πληρωμές της Ε.Ε. για το 2013.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το ECA, η Ευρωπαϊκή Ένωση δαπάνησε σε λάθος έργα περίπου 7 δισεκατομμύρια ευρώ. «Η επιλογή των χρηματοδοτούμενων έργων έγινε έχοντας κατά νου να μην χαθούν τα κονδύλια με βάση την αρχή του "ότι δεν χρησιμοποιείται, χάνεται" και όχι με στόχο την επίτευξη ενός ικανοποιητικού αποτελέσματος».

Ο πρόεδρος του ECA, Vítor Manuel da Silva Caldeira, ζήτησε να δίνεται στο εξής μεγαλύτερη προσοχή στον χειρισμό και τον έλεγχο των κονδυλίων της Ε.Ε.: «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη πρέπει να προσέχουν περισσότερο πώς δαπανούν τα χρήματα των φορολογουμένων. Χρειαζόμαστε περισσότερα κίνητρα για τη βελτίωση των επιδόσεων και τη βέλτιστη αξιοποίηση των πόρων, καθώς και καλύτερες μακροπρόθεσμες προβλέψεις προκειμένου να διασφαλίζεται η επάρκεια των κεφαλαίων για την κάλυψη των προγραμματισμένων δαπανών της Ευρώπης. Στο εξής δεν θα αρκεί η τήρηση της συνήθους διαδικασίας».

Με βάση την έκθεση αυτή, το 4,7% των κονδυλίων δεν δαπανήθηκε σύμφωνα με τους κανονισμούς που θέτει η Ε.Ε. Για παράδειγμα, χρήματα που προορίζονταν για μικρομεσαίες επιχειρήσεις δόθηκαν στην πραγματικότητα σε θυγατρικές μεγάλων ομίλων, ενώ αγρότες έλαβαν επιδότηση για καλλιέργειες που επί της ουσίας ήταν θαμνότοποι ή δάση.

Οι ελεγκτές εντόπισαν 14 περιπτώσεις όπου υπάρχουν υποψίες ότι έγιναν απάτες και τις παρέπεμψαν στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία καταπολέμησης της απάτης, τη γνωστή OLAF, για περαιτέρω διερεύνηση. Το ECA δεν έδωσε περισσότερες διευκρινίσεις για αυτές τις υποθέσεις.

Το 2013 οι δαπάνες από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. ανήλθαν συνολικά στο ύψος των 148,5 δις ευρώ. Οι τομείς που παρουσιάζουν τα περισσότερα προβλήματα είναι η περιφερειακή πολιτική και η αγροτική ανάπτυξη. Τα λάθη ήταν επίσης μεγαλύτερα στις περιπτώσεις όπου τόσο η Επιτροπή όσο και οι χώρες-μέλη εμπλέκονταν στη διαδικασία χορήγησης των επιδοτήσεων.

Η Επίτροπος Προϋπολογισμού Kristalina Ivanova Georgieva σημείωσε ωστόσο ότι η Ε.Ε. έχει καταφέρει να ανακτήσει μεγάλο μέρος των χρημάτων που δόθηκαν λανθασμένα τα προηγούμενα χρόνια.

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο ζήτησε επίσης να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στο αν οι επιδοτήσεις αυτές φέρνουν αποτελέσματα. «Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που τα χρήματα δαπανήθηκαν ακολουθώντας όλους τους Ευρωπαϊκούς κανονισμούς, όμως τελικά δεν υπήρξε καμία πραγματική επίπτωση για τη ζωή των πολιτών», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Κύπριος Λάζαρος Λαζάρου που είναι μέλος του ECA.

Σύμφωνα με το δελτίο τύπου που εξέδωσε χτες (5/11) το ECA, «[...] στην ετήσια έκθεσή τους για το 2013, οι ελεγκτές της Ε.Ε. διατυπώνουν γνώμη χωρίς επιφύλαξη σχετικά με την αξιοπιστία των λογαριασμών της Ε.Ε. Καταλήγουν επίσης στο συμπέρασμα ότι η είσπραξη των εσόδων της Ε.Ε δεν εμφάνιζε σφάλματα. Ωστόσο, το εκτιμώμενο ποσοστό σφάλματος για τις δαπάνες της Ε.Ε ήταν 4,7% (έναντι 4,8% το 2012). Το ποσοστό σφάλματος που προκύπτει από τις εκτιμήσεις του ECA δεν υποδηλώνει το μέγεθος της απάτης, της μη αποδοτικότητας ή της διασπάθισης πόρων. Συνιστά εκτίμηση των κεφαλαίων που δεν θα έπρεπε να είχαν καταβληθεί από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε., διότι δεν χρησιμοποιήθηκαν σύμφωνα με τους κανόνες της. Στα συνηθέστερα σφάλματα συγκαταλέγονται πληρωμές προς εταιρεία που δηλώθηκε ως μέσο ενημέρωσης ενώ στην πραγματικότητα ανήκε εξ ολοκλήρου σε μεγάλη εταιρεία, ή οι προσθήκες σε υφιστάμενη δημόσια σύμβαση, χωρίς την παροχή της δυνατότητας υποβολής προσφοράς σε άλλους υποψηφίους.

Η πλειονότητα των σφαλμάτων παρατηρήθηκε σε τομείς δαπανών στους οποίους η διαχείριση είναι επιμερισμένη μεταξύ των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι δύο πιο επιρρεπείς σε σφάλματα τομείς δαπανών ήταν εκ νέου ο τομέας «Περιφερειακή πολιτική, μεταφορές και ενέργεια» με εκτιμώμενο ποσοστό σφάλματος 6,9%, και ο τομέας «Αγροτική ανάπτυξη, περιβάλλον, αλιεία και υγεία», με εκτιμώμενο ποσοστό σφάλματος 6,7%. Στους τομείς υπό επιμερισμένη διαχείριση το εκτιμώμενο ποσοστό σφάλματος ήταν 5,2%, έναντι 3,7% για τα προγράμματα δαπανών τα οποία τελούν ως επί το πλείστον υπό την άμεση διαχείριση της Επιτροπής. Το εκτιμώμενο ποσοστό σφάλματος στον τομέα των διοικητικών δαπανών της Ε.Ε. ήταν 1%.

Οι διορθωτικές δράσεις και οι δράσεις ανάκτησης κεφαλαίων εκ μέρους της Επιτροπής και των εθνικών αρχών επέδρασαν θετικά στο εκτιμώμενο ποσοστό σφάλματος. Σύμφωνα με τους ελεγκτές της Ε.Ε., χωρίς αυτές, το ποσοστό σφάλματος για τις δαπάνες συνολικά θα ήταν 6,3% αντί του 4,7%. Όπως και κατά το παρελθόν, οι ελεγκτές του ECA κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, για ένα μεγάλο μέρος των διαπιστωθέντων σφαλμάτων, οι εθνικές αρχές διέθεταν επαρκή πληροφοριακά στοιχεία για τον εντοπισμό και τη διόρθωση πολλών εξ αυτών, προτού ζητήσουν την απόδοση των σχετικών δαπανών από την Επιτροπή. Κατ’ αυτό τον τρόπο, θα είχε μειωθεί σημαντικά το ποσοστό σφάλματος, παραδείγματος χάριν, στον τομέα «Αγροτική ανάπτυξη, περιβάλλον, αλιεία και υγεία» από 6,7% σε 2%».

Η απλοϊκή απορία ενός αφελούς Έλληνα πολίτη είναι η εξής: Εάν η Ε.Ε. δεν είναι σε θέση να ελέγξει τα κονδύλια και τις επιχορηγήσεις που δίνει σε έργα στα οποία η ίδια έχει ορίσει τις προδιαγραφές και τα προαπαιτούμενα, πως φαντάζεται ότι θα μπορεί να διαχειριστεί συνολικά τις οικονομίες όλων των κρατών-μελών; Στο εσωτερικό του κάθε κράτους-μέλους υπάρχουν μηχανισμοί που οι ιθύνοντες της Ε.Ε. δεν μπορούν όχι να χειριστούν, αλλά ούτε καν να φανταστούν. Αλλά όπως προείπα, πρόκειται για απορία αφελούς. Οι "σοφές κεφαλές" οδηγούν με ασφάλεια το μέλλον όλων μας ... στο γκρεμό!