Ελληνικός Δημόσιος Τομέας: Αλήθειες και ψέμματα - Μανώλης Β. Βολουδάκης

Breaking

17/06/2014

Ελληνικός Δημόσιος Τομέας: Αλήθειες και ψέμματα

Το μεγάλο θέμα που ανοίξαμε προσπαθώντας να το εξετάσουμε από όλες τις διαστάσεις και τις πτυχές του και αφορά στον Δημόσιο τομέα, είναι αρκετά σύνθετο αλλά και απλό ταυτόχρονα. Δεν είναι αντιφατική αυτή η διαπίστωση αλλά η συνοπτική περιγραφή μιας πραγματικότητας: Το σύνθετο του προβλήματος αφορά στην εμπλοκή και στην διαπλοκή πολιτικών και πολιτών μέσα σε μια πελατειακή σχέση και το απλό έγκειται στο ότι λύνεται σε χρόνο λιγότερο από αυτόν που χρειάζεται ο άνθρωπος για να ανοιγοκλείσει τα μάτια του.

Πριν τρεις μήνες έγραφα κι αναρωτιόμουν γιατί να πληρώνουμε εμείς τους κομματικούς υπαλλήλους οι οποίοι μάλιστα δεν αξιολογούνται όπως οι λοιποί εργαζόμενοι στον Δημόσιο τομέα, αλλά "αξιολογούνται" από τους βο(υ)λευτές που τους διόρισαν. Το θέμα αυτό επανέρχεται και πάλι στην ειδησιογραφία της χώρας μας σήμερα (17/6/2014), αλλά δεν είδα καμία κίνηση τόσο από την συγκυβέρνηση, όσο κι από την αντιπολίτευση (μείζονα και ελάσσονα) να αντιδρά και να αντιμετωπίζει το ζήτημα.

Θα προσπαθήσω σήμερα να μετρήσω και να αναδείξω το πρόβλημα σύμφωνα με τις δικές μου εκτιμήσεις και μέσα από την οπτική γωνία από την οποία θα μπορούσε να προκύψει λύση στο πρόβλημα. Συμφωνώ απόλυτα με τη μελέτη του κ. Παναγιώτη Ε. Πετράκη, καθηγητού του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών η οποία αφορά στο μέγεθος του Δημόσιου τομέα. Θα σταθώ σε τρία σημαντικά ζητήματα που παρουσιάζει η μελέτη:

(α) Το μέγεθος του Δημόσιου τομέα
Η μέτρηση του μεγέθους του Δημοσίου τομέα μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: Ο πρώτος είναι συνδυάζοντας το Α.Ε.Π. και μετρώντας σε αυτό το ποσοστό των δαπανών του Δημοσίου τομέα και ο δεύτερος με βάση τον αριθμό των ατόμων που απασχολούνται σε αυτόν. 
Σύμφωνα με τον πρώτο τρόπο υπολογισμού με βάση το μέτρο των δημοσίων δαπανών ως ποσοστό του Α.Ε.Π, η Ελλάδα ανήκει, μαζί με τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης (Δανία, Φινλανδία), το Βέλγιο και τη Γαλλία, στις χώρες με το μεγαλύτερο δημόσιο τομέα στην Ευρώπη. Ο μέσος όρος δημοσίων δαπανών των χωρών της Ε.Ε. αλλά και της Ευρωζώνης για το 2012 ήταν λίγο κάτω από το 50% του Α.Ε.Π. (49.4% και 49.9%, αντίστοιχα), ενώ οι δημόσιες δαπάνες του ελληνικού κράτους το 2012 ανήλθαν σε 54.8%.
Σύμφωνα με τον αριθμό των ατόμων που απασχολούνται στον Δημόσιο τομέα, το 2008 στην Ελλάδα απασχολούνταν 1.022 εκ. άτομα, αριθμός που αντιστοιχεί σε 9.05% στο σύνολο του πληθυσμού. Η Ελλάδα, με βάση αυτή την προσέγγιση, βρίσκεται λίγο πιο κάτω από μέσο όρο των χωρών της Ε.Ε. (9.69%) και λίγο υψηλότερα από το μέσο όρο των χωρών της Ευρωζώνης (8.35%). Το 2010, μάλιστα, ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων είχε συρρικνωθεί κατά 32.800, καθώς ανήλθε σε 988.200, υποδεικνύοντας μια τάση περιορισμού των ατόμων που εργάζονται στο δημόσιο. 

(β) Εκπαιδευτικό επίπεδο του Δημόσιου τομέα
Εδώ υπάρχει μια τραγική διαπίστωση: Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του Ελληνικού Δημόσιου τομέα είναι το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των ατόμων που απασχολούνται σε αυτόν. Σύμφωνα με στοιχεία του 2006, παρουσιάζονται στο παρακάτω διάγραμμα, η πλειοψηφία των εργαζομένων (67.3%) είναι απόφοιτοι δευτεροβάθμιας (50.1%) και υποχρεωτικής εκπαίδευσης (17.2%), ενώ το 14.6% είναι απόφοιτοι τεχνολογικής εκπαίδευσης και το 18.1% είναι απόφοιτοι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης

(γ) Αποτελεσματικότητα του Δημοσίου τομέα
Ο Δημόσιος τομέας πρέπει να κρίνεται στη βάση το πόσο αποτελεσματικός είναι. Η αποτελεσματικότητα, όπως και το μέγεθός του, είναι δύσκολο να αποτιμηθεί, ωστόσο ένας δείκτης που συχνά χρησιμοποιείται είναι ο Government Effectiveness Indicator της Παγκόσμιας Τράπεζας. Ο δείκτης αυτός αποτελεί μέτρηση της ποιότητας των δημοσίων υπηρεσιών (όπως είναι για παράδειγμα οι μεταφορές, οι τηλεπικοινωνίες, η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση), της ανεξαρτησίας τους από πολιτικές πιέσεις, του βαθμού γραφειοκρατίας, καθώς και της ποιότητας στη διαμόρφωση και εφαρμογή των πολιτικών και της αξιοπιστίας της κυβέρνησης στις δεσμεύσεις της. 
Οι χώρες με τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα τείνουν να επιτυγχάνουν υψηλότερα επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης, καλύτερη ποιότητα παρεχόμενων υπηρεσιών (πιο αποδοτικό υγειονομικό και εκπαιδευτικό σύστημα), ευνοώντας παράλληλα τη συσσώρευση ανθρωπίνου κεφαλαίου και την τεχνολογική αλλαγή.  Με μέγιστη τιμή το 2.5, που υποδεικνύει υψηλότερη αποτελεσματικότητα, και χαμηλότερη το -2.5, που συνεπάγεται το αντίστροφο, είναι εμφανές από το επόμενο διάγραμμα πως οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης εμφανίζουν πολύ υψηλό βαθμό αποτελεσματικότητας παρότι το μέγεθος του Δημοσίου τομέα τους είναι από τα μεγαλύτερα στην Ε.Ε. Σημειωτέον ότι οι χώρες αυτές διαθέτουν πολύ υψηλό κατά κεφαλήν Α.Ε.Π. Αντίθετα, ο δείκτης για την Ελλάδα είναι αρκετά χαμηλός (0.48), ο οποίος εξαιρώντας την Ιταλία, είναι ο χαμηλότερος συγκριτικά με τις υπόλοιπες εξεταζόμενες χώρες, κάτι που αποτυπώνει τις αδυναμίες του Ελληνικού Δημοσίου τομέα.

Η μελέτη του καθηγητού καταλήγει στο εύλογο συμπέρασμα πως το πρόβλημα δεν είναι τόσο το μέγεθος του Δημόσιου τομέα, αλλά το χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο του προσωπικού καθώς επίσης και η χαμηλή αποτελεσματικότητά του. Αν συνυπολογίσει κανείς και τα "βαρίδια" που προσθέτει στην λειτουργία του ιδιωτικού τομέα, αντιλαμβάνεται εύκολα την πραγματική διάσταση που έχει το πρόβλημα. 

Συμφωνώ και επαυξάνω κ. καθηγητά! Η πρόταση μου για την βελτίωση των αδυναμιών και των προβλημάτων που προαναφέρθησαν δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από τις συνεχείς αξιολογήσεις των δημοσίων υπαλλήλων. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγικότητάς τους ή/και την περαιτέρω συρρίκνωση του Δημόσιου τομέα. Αυτή είναι η μέθοδος που ακολουθείται σήμερα στον ιδιωτικό τομέα. Όσον αφορά στο χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, η πρόταση είναι παραπάνω από εμφανής: Επιμορφωτικά υποχρεωτικά σεμινάρια σχετικά με το αντικείμενο εργασίας των υπαλλήλων και ταυτόχρονη αύξηση των απαιτήσεων όσον αφορά στο μορφωτικό επίπεδο στις θέσεις που μελλοντικά θα προκηρυχθούν για τον Δημόσιο τομέα. Εννοείται πως προτεραιότητα είναι η απεμπλοκή του ρουσφετολογικού μηχανισμού πρόσληψης στον Ελληνικό Δημόσιο τομέα! Είπαμε πως η λύση είναι απλή! Η πολιτική βούληση λείπει!

3 σχόλια:

  1. Σαρμανιώτη Θάλεια17 Ιουνίου, 2014 13:06

    Γεια σας!Διατυπώνετε σύντομα και περιεκτικά το εύρος, το κόστος και την αποδότικότητα του δημόσιου τομέα καθώς και τις κακοδαιμονίες του, που όπως πολύ σωστά γράφεται, δεν είναι άλλες από το χαμήλο μορφωτικό επίπεδο του εργατικού δυναμικού και την βαθιά διαπλοκή (παρέμβαση) πολιτικής εξουσίας - δημοσιού τομέα. Οντας Δ.Υ. σε μεγάλο δημόσιο οργανισμό του τομέα υγείας θα ήθελα να προσθέσω τα εξής σε αυτό το διαλόγο που ξεκινήσατε:
    1. Ως πρώτο και αναγκαίο μέτρο (που μπορεί να γίνει σε μια μέρα) είναι η τοποθέτηση managers - διοικητων σε όλες τις ανώτερες θέσεις των δημοσιων οργανισμών στους οποίους θα αναθέτονται συγκεκριμένοι στόχοι κεντρικά, θα κρίνονται βαση της υλοποίησης του έργου τους και δεν θα είναι μόνιμοι. Ολοι οι διευθύντες, προιστάμενοι πρέπει να διορίζονται βάση τυπικων προσοντων από ανεξάρτητη αρχή (π.χ. ΑΣΕΠ), να έχουν στοιχειώδεις γνώσεις διοικησης ανθρωπίνων πόρων και να αξιολογόυνται στο αντικειμενο τους.
    2. Αν δεν προηγηθεί αυτή η αυτονοητη πλην θεμελιώδης παρέμβση, κάθε προσπάθεια επιμόρφωσης και αναδιάρθρωσης του προσωπικού θα είναι μάταιη ή αναποτελεσματική, καθώς όλοι εμέις που δεν έχουμε θέσεις ευθύνης αλά διοικούμαστε από ανευθυνα και κατώ του μετριού ανθρωπάκια, βολεμενα πράσσινα και γαλάζια παιδιά, ζούμε στα όρια της παράνοιας και της επαγγελματικής απογοήτευσης.
    Τέλος, μιλήσατε για αξιολόγηση ως μέτρο αύξησης της αποδοτικότητας,πραγματικά όχι μόνο δεν φόβαμαι την
    αξιολόγηση που θα με κάνει καλύτερο υπάλληλο και θα αναδείξει τους αρίστους αντιθέτως την επιδιώκω. Πως όμως θα αξιολογηθεί ένας εργαζόμενος όταν εσκεμμένα διορίζεται σε πόστο χωρίς σαφή περιγραφή
    θέσης, χωρις καθηκοντολόγιο, χωρίς συγκεκριμένη ανάθεση έργου και όταν οι αξιολογητές του προσπαθούν να κόψουν τα πόδια των άλλων γαι να φαίνεται ο νάνος γίγαντας ή εκτελώντας κομματικές προσταγές;
    Για να μην μακρυγορώ, πεποιθηση μου έιναι ότι η ΜΟΝΗ λύση είναι η εκ βάθρων αλλάγη διοικησης του δημόσιου τομεα με όρους και μοντέλα του ιδιωτικου, η οποία το ΜΟΝΟ που απαιτεί είναι πολιτική βούληση, όλα τα άλλα είναι μάταια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Σας ευχαριστώ πολύ για το σχόλιό σας! Είναι πολύ σημαντική η συμβολή σας στο θέμα διότι θίγετε με πολύ σαφή τρόπο τις αδυναμίες που παρουσιάζει ο Δημόσιος τομέας, αλλά ταυτόχρονα προτείνετε και λύσεις!

    Πιστεύω ακράδαντα πως οι ίδιοι οι εργαζόμενοι έχουν πολλά να πουν και ακόμα περισσότερα να υποδείξουν προς την κατεύθυνση της λύσης των προβλημάτων. Το μεγάλο πρόβλημα, όμως, παραμένει γιατί όχι απλά μόνο δεν ερωτώνται αλλά αντ' αυτών εκφέρουν άποψη είτε κομματικά στελέχη, είτε συνδικαλιστές που υπονομεύουν το δίκαιο των εργαζομένων.

    θα συνεχίσουμε το μεγάλο αυτό θέμα τόσο με θέματα που αφορούν στον ΑΣΕΠ όσο και στην περιβόητη διαθεσιμότητα, η οποία πρωτίστως έπληξε τίμιους, ευσυνείδητους και αξιοκρατικά διορισμένους υπαλλήλους στον Δημόσιο τομέα και προφύλαξε σκανδαλωδώς τους κομματικά και ρουσφετολογικά διορισμένους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. “Η μέτρηση του μεγέθους του Δημοσίου τομέα μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: Ο πρώτος είναι συνδυάζοντας το Α.Ε.Π. και μετρώντας σε αυτό το ποσοστό των δαπανών του Δημοσίου τομέα και ο δεύτερος με βάση τον αριθμό των ατόμων που απασχολούνται σε αυτόν”
    Σύμφωνα με την μελέτη THE SIZE AND PERFORMANCE OF PUBLIC SECTOR ACTIVITIES IN EUROPE τo μέγεθος του κράτους μετριέται κυρίως με τρεις τρόπους:
    «2.1 Measuring public sector size…
    2.1.1 …using the share of government employment[…]
    2.1.2 …using the share of public expenditures[…]
    2.1.3 …using the tax ratio»
    Ο αριθμός των ΔΥ στην Ελλάδα, διαχρονικά, ήταν από τους χαμηλότερους στην ΕΕ (και στις χώρες του ΟΟΣΑ). Για την δικαιότερη μέτρηση αναφερόμαστε φυσικά στην αναλογία ΔΥ ως προς τον συνολικό πληθυσμό. Η ίδια μελέτη συμπεραίνει σχετικά:
    «While the Scandinavian countries and France have the largest public sectors, with a share of public sector employment in the total labour force of more than 20% in 2002, public employment in Greece, Ireland, the Netherlands, and Germany was about half that share»
    Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται και με τα αποτελέσματα της «Απογραφής» που έγινε το 2010. Όσο για το 1 εκατ. ΔΥ δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Το 2009, το έτος με τον μέγιστο αριθμό ΔΥ, αυτοί ήταν 770 χιλ (από αυτούς 155 χιλ. ένστολοι και περίπου 100 χιλ. συμβασιούχοι ορισμένου χρόνου). Ακόμη και αν προσθέσουμε τις 90 χιλ εργαζόμενους σε ΔΕΚΟ κλπ επιχειρήσεις του Δημοσίου πάλι δεν φτάνουμε τον αριθμό αυτό.
    Τελικά: η Ελλάδα διαχρονικά είχε (και έχει) από τις χαμηλότερες αναλογίες πολιτικών ΔΥ και την ΥΨΗΛΟΤΕΡΗ αναλογία ενστόλων στην ΕΕ.
    Για όλα τα στοιχεία δείτε αναλυτικά: http://cornel.capitalblogs.gr/showarticle.asp?id=36569&blid=95
    (όσο για τα «στοιχεία» του κ. Πετράκη, αφήστε τα καλύτερα. Ο ίδιος έγραψε σε βιβλίο του την χοντράδα: “o αριθμός των συμβασιούχων ορισμένου χρόνου, τους οποίους, κατά προσέγγιση εκτιμήσεις, τους υπολογίζουν σε πάνω από 550.000 άτομα”).

    “το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των ατόμων που απασχολούνται σε αυτόν. Σύμφωνα με στοιχεία του 2006, παρουσιάζονται στο παρακάτω διάγραμμα, η πλειοψηφία των εργαζομένων (67.3%) είναι απόφοιτοι δευτεροβάθμιας (50.1%) και υποχρεωτικής εκπαίδευσης (17.2%), ενώ το 14.6% είναι απόφοιτοι τεχνολογικής εκπαίδευσης και το 18.1% είναι απόφοιτοι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης”
    Σύμφωνα με την μελέτη της ICAP (ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ) το 2010 οι πτυχιούχοι (κυρίως ΑΕΙ και δευτερευόντως ΤΕΙ) έφταναν σε ποσοστό 60%. Το λάθος σας μπορείτε να το διαπιστώσετε και στo http://apografi.yap.gov.gr/apografi/katigoriaekpedefsis_n.asp

    ---ο---
    Έχει η Ελλάδα μεγάλες Δημόσιες Δαπάνες (ΔΔ);
    Τα στοιχεία λένε πως η Ελλάδα είχε ΔΔ που προσέγγιζαν τον μ.ο. του ΟΟΣΑ και τον μ.ο. της ΕΕ.
    http://www.oecd-ilibrary.org/sites/9789264075061-en/03/01/g04-01.html?itemId=/content/chapter/9789264061651-8-en&_csp_=7fd12aa236a81cedf913417544db8e10
    Όμως αξία έχει να δούμε που πήγαιναν αυτές οι δαπάνες. Για τόκους και καταστολή (στρατός, σώματα ασφαλείας) εδώ δαπανούσαμε το 11% του ΑΕΠ ενώ ο ευρωπαϊκός μ.ο. ήταν στο 6%. Αντιθέτως οι ΔΔ για Παιδεία, υγεία, κοινωνική Προστασία ήταν (πολύ) κάτω του μ.ο.!
    Η αλήθεια είναι ότι είχαμε/έχουμε τεράστιο κράτος στους τομείς τόκοι και καταστολή και πολύ μικρό κοινωνικό κράτος.

    ---ο---
    Τέλος, η Ελλάδα είχε/έχει χαμηλότατα φορολογικά έσοδα (λόγω υποφορολόγησης του κεφαλαίου και των αυτοαπασχολούμενων). Στο διάστημα 1995-2009 η Ελλάδα εισέπραττε από φόρους το 21% του ΑΕΠ της ενώ ο ευρωπαϊκός μ.ο. ήταν 27%!

    Σχετικά στο:
    http://cornel.capitalblogs.gr/showArticle.asp?id=40894&blid=95



    “το 92,18% φέρεται να είναι χωρίς θέση ευθύνης; Είναι δυνατόν ποτέ ένας εργοδότης να έχει 543.697 υπαλλήλους χωρίς αντικείμενο απασχόλησης και να είναι βιώσιμη η επιχείρησή του;”
    Μην γράφετε τέτοια πράγματα γιατί δείχνετε άγνοια. Θέσεις ευθύνης λογίζονται οι θέσεις των διευθυντών και των τμηματαρχών. Οι 543 χιλ. που είναι “είναι χωρίς θέση ευθύνης” είναι απλοί ΔΥ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή