Ένα αρκετά "περίεργο" άρθρο του Leander Bindewald δημοσίευσε εχτές (19/5/2014) ο Guardian, προτείνοντας(;) ή προβλέποντας(;) κάποιο άλλο "πείραμα" της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ήδη βασανισμένη Ελληνική οικονομία. Όπως και να έχει, αξίζει να το διαβάσει κανείς και να μελετήσει προσεκτικά την πρόταση. Είναι δεδομένο πως μέσα από την πανευρωπαϊκή κατάσταση και οικονομική κρίση, αναζητούνται λύσεις πλουτισμού από αυτούς που κατευθύνουν και διευθύνουν παγκοσμίως τις τύχες των κρατών.
Ένα νόμισμα φαίνεται να μην είναι σε θέση να εξυπηρετήσει κάθε ανθρώπινη ανάγκη από μόνο του. Όταν τα χρήματα στερεύουν, οι άνθρωποι πεινούν και με δυσκολία κοιμούνται,τα εργοστάσια παραμένουν σε αδράνεια, και ο ιστός της κοινωνίας αρχίζει να σκίζεται.
Αυτό έγινε πολύ φανερό όταν η Ελλάδα κήρυξε πτώχευση. Με περισσότερο από το ήμισυ των νέων της χώρας χωρίς εργασία, η ανεργία είναι πολύ παραπάνω από ένα στατιστικό στοιχείο: είναι απτή, χειροπιαστή. Όποιος κάνει μια βόλτα μπορεί να δει ότι τα χρήματα έχουν γίνει πια πάρα πολύ δυσεύρετα ώστε να επιτρέψουν στην οικονομία να κάνει τη δουλειά της -δηλαδή την αντιστοίχιση της προσφοράς και της ζήτησης.
Αλλά τι θα μπορούσαν να κάνουν οι Έλληνες; Φαίνονταν να έχουν μόνο δύο επιλογές: να αφήσουν το ευρώ με συνέπεια μεγάλη επιβάρυνση και αβεβαιότητα, ή να υποτάξουν τη δημοκρατική τους βούληση στις απαιτήσεις εκείνων για τους οποίους τα χρήματα μετράνε περισσότερο, παρά η ευημερία. Η συνεχής ροή των εκατομμυρίων ευρώ που εισέρχεται στην Ελλάδα μέσω δανείων, και ρέει και πάλι προς τα έξω για να πληρώσει για τις εισαγωγές και να εξοφλήσει το χρέος, θα έπρεπε να έχει κάνει τους τροχούς του μύλου της οικονομίας να γυρίζουν. Αλλά όταν η εξωγενής χρηματοδότηση στερεύει, η οικονομική δραστηριότητα θα πρέπει να ακινητοποιηθεί; Δεν υπάρχει πια περίπτωση οι ανάγκες να μπορούν να καλυφθούν από αναξιοποίητα περιουσιακά στοιχεία ;
Η πόλη του Βόλου στην Ελλάδα, πρότεινε μια εναλλακτική λύση: μια ομάδα ανθρώπων εκεί δημιούργησε το δικό της νόμισμα για να κρατήσει τους τροχούς σε κίνηση. Το Δίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης (TEM=Τοπικές Εναλλακτικές Μονάδες) ξεχωρίζει για αυτή την ιδέα από το όνομά του -η συντομογραφία στα Ελληνικά αυτής της ιδέας είναι μια ευρύτερη έννοια για τον όρο «νέα οικονομική μονάδα». Χτύπησε στις τοπικές αγορές -αλλά και στη διεθνή επικαιρότητα- σαν να ήταν μια νέα ιδέα. Δεν ήταν. Έχει μακρά παράδοση η ιδέα των αποκαλούμενων "συμπληρωματικών νομισμάτων" προφανώς αυθόρμητες νομισματικές εναλλακτικές λύσεις που γέμισαν τα κενά, που άφησαν τα εθνικά νομίσματα όταν απέτυχαν, συνήθως σε περιόδους οξείας οικονομικής κρίσης -ή μήπως είναι καλύτερα να πω σε περιόδους νομισματικής ξηρασίας. Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, πολλές πόλεις και κωμοπόλεις σε όλη την ΗΠΑ εξέδωσαν το γνωστό ως stamp scrip νόμισμα. Υπάρχουν παραδείγματα από την ίδια περίοδο στην Ευρώπη, όπως στην πόλη Wörgl της Αυστρίας , η οποία γλίτωσε από την οικονομική ύφεση με τη βοήθεια ενός τοπικού νομίσματος έως ότου η κεντρική τράπεζα παρενέβη, κυρίως από φόβο μήπως χάσει τα ηνία παρόλο το τόσο πρόσφατο πρόβλημα του υπερπληθωρισμού.
Ένα σύστημα επέζησε, εντούτοις, και θα γιορτάσει τα 80α γενέθλιά του αυτό το έτος, ζωτικής σημασίας, όπως πάντα. Η Ελβετική WIR, στα Γερμανικά το "εμείς", αλλά και η συντομογραφία για τη λέξη Wirtschaftsring ή για τον οικονομικό κύκλο, ξεκίνησε από μια χούφτα τοπικών επιχειρηματιών που εξέδωσαν δικό τους σύστημα πιστώσεων, που σήμερα χρησιμοποιείται από περίπου 60.000 ΜΜΕ σε όλη την Ελβετία, και φέρνει κέρδος περισσότερα από 1,5 δις ελβετικά φράγκα. Η WIR είναι μια επιπλέον, μη περιοδική επιλογή για τις ελβετικές επιχειρήσεις, όταν τα δάνεια σε εθνικό νόμισμα είναι πάρα πολύ ακριβά.
Ίσως να υπάρχουν μαθήματα που μπορούμε να πάρουμε από τη δεκαετία του 1930, από τον Βόλο και από άλλα παρόμοια πειράματα σε όλη την Ευρώπη. Θα μπορούσε ένα ενσωματωμένο σύστημα νομισμάτων, διαφορετικά σε μέγεθος και σε διαφορετικά πεδία εφαρμογής και με μια διακυβέρνηση απο τη βαση προς τη κορυφή (bottom-up), να ανοίξει τον δρόμο για την ανάπτυξη της Νότιας Ευρώπης, παρέχοντας ρευστότητα, χωρίς να αποξενώσει τους βόρειους εταίρους της; Υπάρχει μια βάση σε αυτό, καθώς και για τις βόρειες περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου που φαίνεται να είναι σε μια παρόμοια σχέση με τη πόλη του Λονδίνου, όπως η Ελλάδα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα;
Πόσα νομίσματα χρειάζονται για να έχουμε μια ζωτική και ανθεκτική οικονομία; Και από την άλλη πλευρά, πόσα χρειάζονται για να οδηγήσουν στην οικονομική βαλκανιοποίηση; Τα τρέχοντα γεγονότα δείχνουν ότι ένα νόμισμα δεν μπορεί να είναι αρκετό. Και επιτρέποντας μια σειρά από νέα νομίσματα για τις περιφέρειες ή τους τομείς όπου το ενιαίο νόμισμα έχει αποτύχει να κάνει τη δουλειά του, δεν σημαίνει το τέλος του ευρώ. Στην πραγματικότητα, τα νέα νομίσματα θα βοηθούσαν να διευκολυνθούν οι ανταλλαγές, οι οποίες θα ήταν ελάχιστες στην αντίθετη περίπτωση. Η βασική ιδέα των πολλαπλών, συμπληρωματικών νομισμάτων δεν είναι ο προστατευτισμός και ο κατακερματισμός, αλλά ένα στήριγμα για τα ευρωπαϊκά ιδεώδη της πολυφωνίας και της επικουρικότητας.
Τώρα, όταν η Bristol Pound αναδύεται, ή όταν το νόμισμα των business-to-business SoNantes που εισάγεται για τις επιχειρήσεις γύρω από τη Γαλλική πόλη της Νάντης, ανατέθηκε από τον πρώην δήμαρχο και πρώην πρωθυπουργό της Γαλλίας Jean-Marc Ayrault, η ιδέα κερδίζει επιπλέον έδαφος για την ενίσχυση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και όχι μόνο για την άμβλυνση της κρίσης. Ακόμη και η ΕΕ στηρίζει αυτές τις δοκιμές των κοινοτικών νομισμάτων με σκοπό την αναζήτηση νέων νομισματικών καινοτομιών που πάνε λίγο πέρα από την τρέχουσα διχοτόμηση του χρέους ή της λιτότητας.
Και ενώ οι νέες τεχνολογίες, όπως τα peer-to-peer συστήματα πληρωμών και τα smartphone πορτοφόλια εκτοπίζουν τις αναμνήσεις μας από τα άφθονα ξένα νομίσματα σε ταξιδιωτικά πουγκάκια, αυτό το νέο πολυ-νόμισμα δεν θα περιμένει για μια δημοκρατική πρόσκληση. Amazon νομίσματα, Facebook μονάδες, σημεία Nectar, Google Πορτοφόλια, bitcoins -η εντολή του νομίσματος ήδη μετατοπίζεται από τις τράπεζες που νομίζουμε ότι ξέρουμε. Πιστεύω ότι είμαι ο πρώτος διδακτορικός φοιτητής που έχει καταβάλει τα δίδακτρά του σε bitcoins. Κρίση ή όχι, θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τα χρήματα ως την κοινωνική τεχνολογία που πάντα ήταν, και να σκεφτούμε ποιά χρήματα εξυπηρετούν την πραγματική οικονομία καλύτερα, όταν διοικούνται από εκείνους των οποίων τις ανάγκες και τις δυνατότητες θα πρέπει να ταιριάξουν.
Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα που αναταξινομείται από "ανεπτυγμένη χώρα" σε μια "αναδυόμενη αγορά". Αλλά τι ακριβώς θα μπορούσε να αναδύεται μέσα από αυτή την κρίση; Στα αρχαία ελληνικά η λέξη «ΚΡΙΣIΣ(*)» σημαίνει επιλογή, απόφαση, συμπέρασμα*. Τι θα συμβεί αν επιτρέψουμε στον εαυτό μας την επιλογή,την απόφαση για το είδος των οικονομιών που χρησιμοποιούμε, καθώς και το είδος των νομισμάτων που δημιουργούμε για να τις διευκολύνουμε;
(*) κρίσις: η ενέργεια και το αποτέλεσμα του κρίνω, η νοητική ενέργεια που οδηγεί σε μια απόφαση ή επιλογή
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου