Μπορεί τώρα η Ρωσία να εμπιστευτεί την Τουρκία;

O Bryan MacDonald είναι ένας Ιρλανδός δημοσιογράφος εγκατεστημένος στην Ρωσία. Προ ημερών δημοσίευσε στην "Russia Today" ένα ενδιαφέρον άρθρο, που σας παρουσιάζω στην μετάφρασή μου από το Αγγλικό κείμενο.

Μετά από μήνες συχνά βαθιάς εχθρότητας, η ξαφνική προσέγγιση μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας έχει αιφνιδιάσει ακόμα και τους έμπειρους παρατηρητές. Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει σχετικά με το αν είναι γνήσια ή βιώσιμη.

Έχουμε ήδη ξαναβρεθεί σε αυτό το δρόμο παλαιότερα. Κάθε φορά, που κάτι πάει στραβά στις σχέσεις της Τουρκίας με τους δυτικούς εταίρους της, η Άγκυρα στρέφεται συνήθως στην Μόσχα. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα στοιχεία στην Τουρκική elite, που υποστηρίζουν ανοιχτά την εγκατάλειψη του ΝΑΤΟ και του ονείρου της χώρας για τον αγωγό της Ε.Ε. υπέρ της Ευρασιατικής συμμαχίας με την Ρωσία και το Ιράν. Αυτή την στιγμή, είτε έχουν κερδίσει την διαφωνία ή η Τουρκία παίζει πάλι παιχνίδια.

Σε έναν ιδανικό κόσμο, η Ρωσία και η Τουρκία θα ήταν φυσικοί σύμμαχοι διότι έχουν πολλά, που τους ενώνουν. Αμφότεροι είναι εν μέρει στην Ευρώπη, αλλά έχουν ιστορικά αποκλειστεί από τον πολιτικό και πολιτιστικό πυρήνα της για παρόμοιους λόγους. Η Ρωσία έχει αποκλειστεί γιατί έχει θεωρηθεί πολύ μεγάλη, πολύ ισχυρή και πολύ πυκνοκατοικημένη για να ενσωματωθεί άνετα με τα γούστα της Γαλλίας και της Γερμανίας, που επίσης φοβούνται να δουν τη δική τους επιρροή εξασθενημένη. Την ίδια στιγμή, στην περίπτωση της Τουρκίας, οι αριθμοί και το μέγεθος, καθώς επίσης και κατά κύριο λόγο η ισλαμική πίστη της, είναι άλλοι παράγοντες που έχουν σημαντική επίδραση στην σχετική απομόνωση της. Επιπλέον, οι πρώην αποικίες των προγενέστερων αυτοκρατοριών της ΕΣΣΔ και της Οθωμανικής ισοδύναμή της, συχνά παραμένουν εξαιρετικά ύποπτες για αυτά τα συρρικνωμένα διάδοχα κράτη.

Όπως γνωρίζουμε, απέχουμε πολύ από έναν ιδεατό κόσμο και στην πραγματικότητά μας η πολιτική διπλωματία μεταξύ της Άγκυρας και της Μόσχας δεν ήταν ποτέ πολύ ομαλή. Πράγματι, η σχέση τους ήταν συχνά άσχημα τεταμένη. Αυτός είναι ο λόγος, που η ταχεία διπλωματική επίθεση αυτής της εβδομάδος προκάλεσε έκπληξη.

Πολλές διαφορές
Για να εξηγήσουμε το γιατί, χρειαζόμαστε μόνο να πάμε πίσω λίγους μήνες. Εδώ και μερικά χρόνια, το Κρεμλίνο προσπαθεί να χτίσει γέφυρες με την Τουρκία. Όμως, υπήρχαν δύο βασικοί λόγοι για τους οποίους αυτή η στρατηγική απέτυχε. Πρώτον, η ένταξη της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, που είναι μέρος μιας Αμερικανικής στρατιωτικής συμμαχίας που φαίνεται πως υπάρχει πρωτίστως για να "περιέχει" την Ρωσία, και, δεύτερον, οι δύο κυβερνήσεις έχουν από καιρό διαφωνήσει σχετικά με τα γεγονότα στην Δαμασκό. Η Άγκυρα δεν θέλει τον Bashar Hafez al-Assad και η Μόσχα προσπαθεί να τον κρατήσει στην εξουσία επειδή φοβάται τις συνέπειες του κενού εξουσίας, που θα επακολουθήσει.

Τα πράγματα πήραν μια άσχημη τροπή τον περασμένο Νοέμβριο, όταν η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία κατέρριψε ένα Ρωσικό Sukhoi Su-24, που εκτελούσε μια αποστολή στην Συρία. Η Μόσχα επέβαλε οικονομικές και ταξιδιωτικές κυρώσεις σε αντίποινα, ενώ τα λόγια και από τις δύο πλευρές έβραζαν. Πράγματι, ορισμένοι σχολιαστές προέβλεπαν ακόμα και ένα πιθανό πόλεμο. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ότι πολλές ενημερωμένες αυθεντίες υποστήριξαν ότι εφ' όσον ο Recep Tayyip Erdoğan και ο Влади́мир Влади́мирович Пу́тин παρέμεναν επικεφαλής στις χώρες τους, υπήρχαν ελάχιστες ελπίδες για επαναφορά οποιαδήποτε μορφής θετικού διαλόγου.

Στη συνέχεια, τα γεγονότα ανέλαβαν δράση. Την νύχτα της 15ης Ιουλίου, επιχειρήθηκε στην Τουρκία ένα πραξικόπημα, οδηγούμενο από μια φατρία στο στρατό της. Μια δύναμη που είναι, παρεμπιπτόντως, εδώ και καιρό αποφασιστικά φιλο-αμερικανική και εχθρική προς την φιλία με την Ρωσία. Πράγματι, το 1960, η διοίκηση του Ali Adnan Ertekin Menderes ανατράπηκε από τις ένοπλες δυνάμεις, όταν φοβήθηκαν πως ήταν έτοιμος να εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ προκειμένου να βελτιώσει τις σχέσεις του με την ΕΣΣΔ. Αλλά αυτή την φορά η απόπειρα εξέγερσης δεν είχε να κάνει σε τίποτα με την Ρωσία.

Στον απόηχο του ματαιωμένου πραξικοπήματος οι δυτικοί ηγέτες απέτυχαν, κυρίως, στο να συσπειρωθούν έντονα γύρω από τον Erdoğan. Αυτό έγινε πρωτίστως λόγω της εγχώριας καταπίεσης στο εσωτερικό κατά της αντιπολίτευσης και των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Αλλά το γεγονός παραμένει ότι ο Erdoğan είναι ο εκλεγμένος -και πολύ δημοφιλής ηγέτης- της Τουρκίας και προφανώς αισθάνθηκε ότι θα λάβει θερμότερη υποστήριξη από τους υποθετικούς συμμάχους. Το ότι δεν ήταν πρόθυμοι φαίνεται να έχει αναστατώσει βαθιά τον Τούρκο αρχηγό. Εκτός αν, φυσικά, αυτός μπλοφάρει. Και εδώ είναι η πρόκληση για την Μόσχα: να καταλάβει αν μπλοφάρει ή όχι.

[ συνεχίζεται... ]