May: Μάλλον Merkel, παρά Thatcher

Η επιβεβαίωση του ισχυρισμού μου για την νέα πρωθυπουργό της Βρετανίας έρχεται από τον Geoffrey Smith στο άρθρο του με τίτλο «Here's What Business Can Expect From U.K. Prime Minister Theresa May» (Να τι περιμένει ο επιχειρηματικός κόσμος από την πρωθυπουργό της Βρετανίας Theresa May), που δημοσίευσε προχθές (11/7/2016) το Fortune.

Η Theresa May είναι η δεύτερη γυναίκα πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, ακολουθώντας τα βήματα της Margaret Thatcher. Αλλά πόσα κοινά έχουν οι δυο τους, πέρα από την κοινή κομματική στέγη και το φύλο;

Όχι πολλά, αν κρίνουμε από την ομιλία της May την περασμένη Δευτέρα [σημ. ΜΒΒ: 11/7/2016] στο Birmingham, την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Αγγλίας και το κέντρο της βιομηχανικής περιοχής των Midlands. Ένα μεγάλο μέρος της ομιλίας θα μπορούσε να έχει γραφτεί από τους συμβούλους του Tony Blair στις αρχές της δεκαετίας του ’90, με έμφαση στην ανάγκη ύπαρξης μιας ενωτικής κυβέρνησης, που ως βασική προτεραιότητα θα έχει τη διόρθωση των υπερβολών του καπιταλισμού. Παραθέτω κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα από αυτά, που υποσχέθηκε.

1. "BRexit σημαίνει BRexit" (ότι κι αν σημαίνει αυτό)
Έχοντας υποστηρίξει την εκστρατεία υπέρ του Remain στο δημοψήφισμα, η May θα χρειαστεί να δουλέψει σκληρά για να πείσει το κόμμα και τη χώρα της ότι πιστεύει πραγματικά στην έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά από τις 23 Ιουνίου και μετά, έχει υπάρξει συνεπής ως προς την ανάγκη υλοποίησης του αποτελέσματος: «Η BRexit σημαίνει BRexit και εμείς θα την πετύχουμε. Δεν θα υπάρξουν απόπειρες επανόδου ... από την πίσω πόρτα, ούτε δεύτερο δημοψήφισμα» προκειμένου να ανατραπεί το αποτέλεσμα. Το ζήτημα είναι πως κανείς δεν ξέρει ποιοι θα είναι οι όροι της BRexit. Το κρίσιμο ζήτημα είναι κατά πόσο η May θα θέσει ως άμεση προτεραιότητα την πρόσβαση της χώρας στην Ενιαία Αγορά της Ε.Ε., ελαχιστοποιώντας την επίδραση της BRexit στις επιχειρήσεις, ή τον έλεγχο επί των μεταναστευτικών ροών από την Ε.Ε., γεγονός που θα σήμαινε απώλεια της πλήρους πρόσβασης στην Ενιαία Αγορά. Η ομιλία της, όμως, δεν αποκάλυψε κάτι επί τούτου.

2. Πόλεμο στις "χοντρές γάτες" του συστήματος
Παράλληλα αναγνωρίζοντας τον ρόλο, που έπαιξε η αυξανόμενη ανισότητα στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, η May είπε ότι θα αντιμετωπίσει το «παράλογο, μη υγιές, και αυξανόμενο χάσμα» μεταξύ των προνομιούχων στελεχών και των υπαλλήλων. Η ίδια πρόβαλλε ένα «όραμα μιας χώρας που δουλεύει για τον καθένα και όχι για τους λιγοστούς προνομιούχους». Ταυτόχρονα εξαπέλυσε μια παράλληλη επίθεση στην προβληματική "εταιρική διακυβέρνηση", όπως καθιερώθηκε να λέγεται επικριτικά τα τελευταία χρόνια.

Πρωτίστως η May υποστηρίζει την αντιπροσώπευση των εργαζομένων στα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών, σύμφωνα με το Γερμανικό μοντέλο που έχει την τάση να αποδίδει καλύτερα στις εργασιακές σχέσεις όλα αυτά τα χρόνια. Σε αντίθεση με την Γερμανία, θα ήθελε και συμμετοχή καταναλωτών. Άδραξε την ευκαιρία και καταφέρθηκε εναντίον των μη εκτελεστικών διευθυντών των εταιρειών, που πολύ συχνά προέρχονται από τους ίδιους «στενούς κοινωνικούς και επαγγελματικούς κύκλους» όπως τα στελέχη που υποτίθεται ότι επιβλέπουν, λέγοντας ότι «ο έλεγχος που παρέχουν είναι πολύ συχνά όχι αρκετά καλός».

Δευτερευόντως, είπε πως θα ήθελε οι μέτοχοι να έχουν μεγαλύτερο λόγο πάνω στους μισθούς των στελεχών, καθιστώντας υποχρεωτική και όχι συμβουλευτική την ετήσια ψηφοφορία των μετόχων γύρω από τις αμοιβές των στελεχών. Μια τέτοια κίνηση θα είχε σταματήσει -για παράδειγμα- τον διευθύνοντα σύμβουλο της BP Plc, Bob Dudley, από το να αμειφθεί με 20 εκατομμύρια δολάρια πέρυσι, την στιγμή που σχεδόν το 60% των μετόχων καταψήφισαν.

3. Όχι άλλες "εκποιήσεις περιουσιακών στοιχείων - συγχωνεύσεις φοροαπαλλαγής"
Η May μίλησε για το δικαίωμα να παρέμβει προκειμένου να σταματήσει ανεπιθύμητες εξαγορές, λέγοντας (χωρίς ίχνος Γαλλικής προφοράς) ότι «οι παροδικοί μέτοχοι ... δεν είναι οι μόνοι ενδιαφερόμενοι όταν οι επιχειρήσεις πωλούνται ή κλείνουν». Αναφέρθηκε στην αποτυχημένη προσφορά της Pfizer Inc. για την AstraZeneca Plc πριν από δύο χρόνια, ως ένα παράδειγμα του τι η κυβέρνησή της θα μπορούσε να δει ως "ανεπιθύμητη", εστιάζοντας στο «record εκποίησης περιουσιακών στοιχείων» της Pfizer και την "φανερή παραδοχή" της επιθυμίας να μειώσει την φορολογική της επιβάρυνση.

4. Μεγαλύτερη έμφαση στην ανισότητα
Οι Συντηρητικοί παραδοσιακά δεν έδιναν ιδιαίτερη βαρύτητα στα ζητήματα της ανισότητας. Όταν το κόμμα μιλάει γι' αυτήν, συνήθως αναφέρεται μόνο σε ότι αφορά στην παροχή ίσων ευκαιριών, παρά στα αποτελέσματα. Η May παρεξέκλινε από τα καθιερωμένα προκειμένου να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα, αλλά η απόλυτη διάρκεια της agenda της ακούγεται περισσότερο σαν ένα ευχολόγιο, παρά μια σειρά από αποτελεσματικές κινήσεις.

Αν γεννηθείς φτωχός, θα πεθάνεις κατά μέσο όρο εννιά χρόνια νωρίτερα από τους άλλους. Αν είσαι μαύρος, το σύστημα απονομής δικαιοσύνης σου συμπεριφέρεται σκληρότερα απ’ ό,τι αν είσαι λευκός. Αν είσαι ένα παιδί της εργατικής τάξης, έχεις λιγότερες πιθανότητες να πας στο πανεπιστήμιο. Αν αποφοιτήσατε από δημόσιο σχολείο, θα είναι λιγότερο πιθανό να φτάσετε επαγγελματικά στην κορυφή, από από ότι αν είστε απόφοιτος ιδιωτικής εκπαίδευσης. Αν είστε γυναίκα, θα εξακολουθείτε να κερδίζετε λιγότερα από έναν άνδρα. Εάν υποφέρετε από προβλήματα ψυχικής υγείας είναι συνηθισμένο να μην έχετε αρκετή βοήθεια. Εάν είστε νέοι, θα νιώσετε πιο δύσκολο από ποτέ το να αποκτήσετε δικό σας σπίτι.

Είναι ενδιαφέρον το ότι η μια στιγμή, που το κοινό της την διέκοψε φωνάζοντας «ακούμε, ακούμε», ήταν όταν παραπονέθηκε για το «ανοιχτό χάσμα μεταξύ των πλούσιων του Λονδίνου και της υπόλοιπης χώρας». Το Λονδίνο ήταν ένα από τα λίγα μέρη στην Αγγλία, που η μεγάλη πλειοψηφία ψήφισε υπέρ της παραμονής. Τα Midlands, που τα πήγαν περίφημα με την αναβίωση της αυτοκινητοβιομηχανίας κατά την τελευταία δεκαετία, ψήφισαν με μεγάλο μεγάλη διαφορά την έξοδο από την Ε.Ε.

5. Εκλογές σύντομα;
Όταν ένας Συντηρητικός ηγέτης υπόσχεται να βάλει το κόμμα του «εντελώς, απολύτως, κατηγορηματικά ... στην υπηρεσία των απλών εργαζόμενων ανθρώπων», δικαιολογείστε να σκεφτείτε πως υπάρχουν εκλογές στον ορίζοντα. Η May είπε στους βουλευτές των Tories πριν από δύο εβδομάδες ότι ήθελε να αποφύγει τις πρόωρες εκλογές, και αυτό κατά πάσα πιθανότητα της έδωσε μερικές ψήφους από τους συναδέλφους της, που είναι απρόθυμοι να διακινδυνεύσουν να χάσουν τις μόλις ενός έτους θέσεις τους από μια πενταετή θητεία. Αλλά υπάρχουν προφανή προβλήματα με την εντολή της: Δεν κέρδισε τις γενικές εκλογές, αγωνίστηκε στην πλευρά των ηττημένων του δημοψηφίσματος, και δεν έχει καν την έγκριση των κομματικών μελών, χάρη στον απίστευτο αριθμό από πολιτικές αυτοκτονίες των αντιπάλων της. Επίσης δίνει καλή αίσθηση τακτικής, δεδομένου του πόσο καλύτερα έχουν αντιδράσει οι Συντηρητικοί από ότι οι Εργατικοί στην εσωτερική δυσλειτουργία, που προκάλεσε το δημοψήφισμα. Αυτό θα απαιτήσει κάποιες νομικές ακροβασίες: Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία το κοινοβούλιο μπορεί να διαλυθεί μόνο με τις ψήφους της πλειοψηφίας των δύο τρίτων, ή, ως αποτέλεσμα μιας προτάσεως μομφής. Αλλά μετά τις τελευταίες δύο εβδομάδες, το θέαμα μιας πλειοψηφίας των Συντηρητικών στην Βουλή των Κοινοτήτων, που δεν εκφράζουν εμπιστοσύνη στην δική τους κυβέρνηση, δεν θα είναι καν στο Top 5 των πολιτικών shocks του μήνα. Οι εκλογές, φυσικά, δεν θα τερματίσουν τις αβεβαιότητες, που θα μαστίζουν την διαδικασία της BRexit για τα επόμενα δύο χρόνια. Αλλά τουλάχιστον θα αφαιρέσουν μία πηγή αβεβαιότητας για πέντε.