Η αναποφάσιστη κυβέρνηση

Στη δημοσιότητα δόθηκε η έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή (Οκτώβριος – Δεκέμβριος 2014). Η Έκθεση αναφέρει ότι χρειάζεται να ληφθούν αποφάσεις το ταχύτερο δυνατό καθώς η νέα κυβέρνηση εκκινεί από δυσμενέστερη αφετηρία από την κατάσταση που υπήρχε το 2014.

«Η δυσμενής πορεία αποτυπώνεται στην αύξηση των επιτοκίων δανεισμού του δημοσίου (spreads), στην υποχώρηση των φορολογικών εσόδων, που επιβεβαίωσαν την υπόθεση του εκλογικού κύκλου, στην κατάρρευση του Χρηματιστηρίου Αθηνών, στις περιορισμένες σε σχέση με το 2012 αποσύρσεις καταθέσεων από τις τράπεζες, στις δυσκολίες των εξαγωγών (αφού οι προμηθευτές ζητούσαν προπληρωμή). Με άλλα λόγια, η νέα κυβέρνηση εκκινεί από δυσμενέστερη αφετηρία σε σύγκριση με την κατάσταση που πήγαινε να διαμορφωθεί το 2014. Από την άλλη πλευρά, η ύπαρξη πρωτογενούς πλεονάσματος (αν και όχι του μεγέθους που προβλέπει το «σύμφωνο ΙΙ») δίνει στη νέα κυβέρνηση βαθμούς ελευθερίας στη διαχείριση της δημόσιας οικονομίας.

Πρώτον, οι αποφάσεις της νέας κυβέρνησης πρέπει να ληφθούν ταχύτατα προκειμένου να αναστραφεί το κλίμα που προκάλεσε η προκήρυξη εκλογών, η μη επίτευξη συμφωνίας με την Τρόικα και η απόπειρα της κυβέρνησης της ΝΔ/ΠΑΣΟΚ να προσφύγει στις αγορές τον Οκτώβριο 2014 χωρίς μια τέτοια συμφωνία.
Δεύτερον, η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να αποπληρώσει εντός των επόμενων δύο μηνών δάνεια (κυρίως προς το ΔΝΤ) ύψους περίπου €4 δις και να αναχρηματοδοτήσει έντοκα γραμμάτια ύψους περίπου €7 δις. Ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα θα προκύψει μετά τον Ιούλιο 2015 όταν η Ελλάδα θα έχει ανάγκη για €8,8 δις για να καλύψει τις υποχρεώσεις της έναντι της ECB, δευτερευόντως έναντι του ΔΝΤ και τόκους. Φαίνεται αδύνατο να καλυφθούν οι σχετικές χρηματοδοτικές δαπάνες χωρίς μια συνολική συμφωνία με τους εταίρους. Γρήγορες αποφάσεις απαιτούνται διότι εκκρεμεί το ζήτημα των ληξιπρόθεσμων δανείων το 2015 και της πληρωμής τόκων.

Οι δανειακές υποχρεώσεις της χώρας [σημ. ΜΒΒ: για το 2015] ανέρχονται σε €22,5 δις και αφορούν αποπληρωμές ομολόγων που κατέχει η ECB, δόσεις προς εξόφληση δανείων από το ΔΝΤ, καταβολή τόκων κ.α. Από την άλλη πλευρά, αν ολοκληρωθεί η αξιολόγηση, θα εκταμιευθούν οι προβλεπόμενες από την ισχύουσα δανειακή σύμβαση δόσεις από Ε.Ε. και ΔΝΤ ύψους €10,6 δις από το τρέχον πρόγραμμα. Με βάση τον υπάρχοντα Προϋπολογισμό, η διαφορά μπορεί να καλυφθεί εν μέρει με έντοκα γραμμάτια (που προκαλούν προβλήματα στην οικονομία), άλλους πόρους και με το πρωτογενές πλεόνασμα. Σε κάθε περίπτωση, οποιαδήποτε συμφωνία προκύψει πρέπει να προβλέπει τη διευθέτηση των τρεχουσών δανειακών υποχρεώσεων της χώρας. Ένας ακόμα λόγος για τον οποίο επιβάλλεται να ληφθούν ταχύτατα αποφάσεις είναι ότι η κυβέρνηση αμέσως μετά από εκλογές έχει αυξημένη νομιμοποίηση («περίοδος μέλιτος») προς τα μέσα και προς τα έξω. Καθώς έτσι ή αλλιώς θα πρέπει να ληφθούν δύσκολες αποφάσεις, η καθυστέρησή τους πέρα από ένα λογικό όριο θα αυξάνει το κόστος τους και τις δυσκολίες εφαρμογής.

Στη διαπραγμάτευση της Ελλάδας με τους Ευρωπαίους εταίρους, η κάθε πλευρά αντιμετωπίζει τις δυσκολίες της. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει μεγαλύτερες δυσκολίες διότι είναι οφειλέτρια, χρειάζεται περαιτέρω χρηματοδοτική (και τεχνική) στήριξη, έχει απωλέσει πολύτιμο χρόνο και δεν έχει επαρκή διεθνή κάλυψη. Πιθανή έλλειψη συμφωνίας σε σχέση με τη διευθέτηση των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας θα ισοδυναμούσε με πιστωτικό γεγονός. Από την άλλη πλευρά, η διαπραγματευτική θέση των Ευρωπαίων εταίρων είναι επίσης δύσκολη διότι παρ’ όλο που φαίνεται ότι είναι εξοπλισμένοι με θεσμούς (EFSF, νέα πολιτική ECB κ.α.) για να αποτρέψουν επέκταση της κρίσης, εν τούτοις οι πολιτικές κυρίως επιπτώσεις μιας αρνητικής εξέλιξης είναι ανυπολόγιστες».

Αυτή την πραγματικότητα καταγράφει η έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους και η νέα κυβέρνηση απαντάει με μετωπική ρήξη με τους δανειστές και με την προσθήκη επιπλέον οικονομικών υποχρεώσεων. Μόνο που η διακυβέρνηση ενός κράτους δεν είναι ούτε σχολική εκδρομή, ούτε ευκαιρία να εκτονωθούν ανώριμοι έφηβοι. Οι νέοι κυβερνώντες έχουν αποδείξει πως μόνο στα λόγια έχουν πείρα. Ο ρόλος τους ήταν πάντοτε αντιδραστικός και αντιπολιτευτικός χωρίς ποτέ να προτείνουν κάτι ουσιαστικό. Τώρα όμως απαιτείται να ληφθούν αποφάσεις! Ποιος θα τις πάρει και με ποια κριτήρια; Που θα οδηγήσουν αυτές οι αποφάσεις; Ερωτήματα που φαίνεται να μην έχουν, τουλάχιστον πειστική, απάντηση.

Οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες...