Τις ημύνθη περί πάτρης;

Μεγάλη συζήτηση έχει προκαλέσει η έκθεση της Αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας, Goldman Sachs, σχετικά με την Ελλάδα και το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών εφόσον δεν εκλεγεί πρόεδρος της δημοκρατίας από την παρούσα Βουλή. Η επενδυτική τράπεζα εξηγεί γιατί δεν συμφέρει την Ελλάδα να οδηγηθεί σε σύγκρουση με τους δανειστές και πως ο ρόλος της ECB είναι κομβικός για τη ρευστότητα στην Ελληνική οικονομία. Το 2015 είναι κομβική χρονιά για τη χώρα για δύο λόγους, αναφέρει η Goldman: η ανάκαμψη αποκτά δυναμική, αλλά παράλληλα υπάρχουν ακόμα αρκετοί κίνδυνοι ικανοί να εκτροχιάσουν την πορεία ενώ ταυτόχρονα υφίστανται και σημαντικές χρηματοδοτικές ανάγκες. Είναι η τελευταία χρονιά όπου η χώρα αντιμετωπίζει σημαντικές λήξεις ομολόγων και συνολικά το ποσό που θα απαιτηθεί φτάνει τα 24 δις υπό την προϋπόθεση ότι θα πετύχει το πρωτογενές πλεόνασμα που προβλέπεται. Εκτιμά ότι μέρος αυτών μπορεί να βρεθεί με ίδια μέσα όπως είναι οι αποκρατικοποιήσεις, οι προνομιούχες μετοχές τραπεζών, οι πληρωμές κερδών της ECB από Ελληνικά ομόλογα και άλλες. Όμως απαιτούνται επιπλέον πόροι μεταξύ 6 και 15 δις ευρώ ανάλογα με τις οικονομικές παραμέτρους. Από το 2016 και μετά όμως τα ποσά που απαιτούνται είναι της τάξης των 10 δις ευρώ ετησίως έως το 2022 υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα αλλάξει ο στόχος για τα πρωτογενή πλεονάσματα ή τα επιτόκια.

Όπως αναφέρει η Goldman Sachs, δεδομένου ότι η χώρα με τα σημερινά επίπεδα των επιτοκίων είναι εκτός αγορών, θα πρέπει να στραφεί στους δανειστές: Μένουν τα 7,1 δις ευρώ του ΔΝΤ μέχρι το 20016, αλλά και η απόφαση του Eurogroup να προσφέρει προληπτική πιστωτική γραμμή ECCL, αφού τελειώνει το Ευρωπαϊκό σκέλος του προγράμματος το 2015, υπό την προϋπόθεση ότι θα ολοκληρωθεί η αξιολόγηση της τρόικα. Σε αυτό το μέτωπο τα ανοικτά θέματα είναι: α) περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και στο νόμο για τα συνδικάτα, β) περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό και γ) περαιτέρω περικοπές στον προϋπολογισμό.

Σύμφωνα με την Goldman Sachs, τα ενδεχόμενα είναι δύο: Αν η κυβέρνηση βρει τους 180 βουλευτές, οι διαπραγματεύσεις με την τρόικα θα συνεχιστούν και η συμφωνία ίσως επιτευχθεί. Οι κίνδυνοι θα περιοριστούν και το πιθανότερο είναι ότι θα υπάρξει ένας αγώνας δρόμου για τα Ελληνικά assets.

Αν δεν εκλεγεί πρόεδρος, θα γίνουν εκλογές και οι πιέσεις-αβεβαιότητα στις αγορές θα συνεχιστούν. Σε αυτό το στάδιο είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι οι πιέσεις στις αγορές δεν συνδέονται με τη δημοκρατική διαδικασία, σημειώνει η Goldman Sachs, ή με την πιθανή αλλαγή κυβέρνησης, ανεξάρτητα από το ποια θα είναι αυτή που θα ακολουθήσει. Συνδέονται με τον κίνδυνο να υπάρξει ασυνέχεια πολιτικής και σοβαρή σύγκρουση της Ελλάδας με τους διεθνείς πιστωτές. Η Goldman Sachs υποστηρίζει πως τα περιθώρια για σημαντική οπισθοχώρηση από τις μεταρρυθμίσεις που έχουν εφαρμοστεί είναι πολύ περιορισμένα. Οποιαδήποτε τέτοια κίνηση θα οδηγήσει σε διακοπή της χρηματοδότησης της χώρας από τους δανειστές. 

Ο οίκος υποστηρίζει ότι ακόμα και αν σημειωθεί κυβερνητική αλλαγή, υπάρχει χώρος για συνέχεια και για συναινετική λύση μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης. Η χώρα έχει κάνει σημαντικές μεταρρυθμίσεις μετά το 2012 και η απόσταση που τη χωρίζει μεταξύ αυτού που έχει κάνει και του τι πρέπει να γίνει ακόμα δεν είναι ανυπέρβλητη.

Επιπλέον δεν υφίστανται κίνητρα για σύγκρουση. Για παράδειγμα, οποιαδήποτε Ελληνική κυβέρνηση πιθανότατα θα θελήσει να κεφαλαιοποιήσει το momentum που χτίζεται στην οικονομία από το να πυροδοτήσει φυγή κεφαλαίων που θα οδηγήσει την οικονομία σε ύφεση τύπου double dip. Επιπλέον, δεδομένου ότι περισσότερο από το 80% του χρέους ανήκει στον επίσημο τομέα, η ελάφρυνση του θα είναι εφικτή μόνο ως μέρος μιας ευρύτερης συμφωνίας με την ευρωζώνη. Αυτό αποτελεί κίνητρο για την Ελληνική κυβέρνηση να αναζητήσει συναινετικές λύσεις. Η Goldman Sachs επισημαίνει όμως ότι η ιστορία της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη έχει δείξει ότι η πιθανότητα ατυχήματος δεν μπορεί ποτέ να αποκλειστεί. Υπό αυτό το πρίσμα, είναι σημαντικό, σημειώνει, να κατανοήσουν οι επενδυτές και να ποσοτικοποιήσουν τις πτυχές ενός πιθανού αρνητικού σεναρίου στο οποίο η επίσημη χρηματοδότηση προς τη χώρα θα διακοπεί.

Σύμφωνα με την Goldman Sachs, όσο πιεστικές και αν είναι οι ανάγκες χρηματοδότησης του Δημοσίου, είναι απίθανο να γίνουν πραγματικό ζήτημα όσο η ECB στέκεται πίσω από το Ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Στην πραγματικότητα, η αναχρηματοδότηση έγινε περισσότερο πιεστική το 2011 και το 2012, αλλά οι ανάγκες καλύφθηκαν παρά τις καθυστερήσεις στις τότε διαπραγματεύσεις μεταξύ Αθήνας και τρόικα, εν μέρει μέσω εντόκων γραμματίων τα οποία μπορούσαν να δοθούν από τις Ελληνικές τράπεζες ως ενέχυρο στην ECB για την εκ νέου άντληση ρευστότητας. Τέτοιες μέθοδοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν πάλι σε περιόδους μεγάλης ανάγκης.

Αλλά εδώ κρύβεται ο μεγάλος κίνδυνος για την Ελλάδα. Η οικονομία χρειάζεται τον μοναδικό δανειστή τελευταίου καταφυγίου για να διατηρήσει επαρκή ρευστότητα. Και αυτό δεν αφορά μόνο στην ανάγκη των τραπεζών να έχουν πηγές που θα βοηθήσουν στο να μειωθούν οι μελλοντικοί κίνδυνοι χρηματοδότησης από το Δημόσιο, αλλά και στο ότι οι τράπεζες ήδη εξαρτώνται από κρατικές εκδόσεις για να διατηρήσουν τα υφιστάμενα επίπεδα ρευστότητας. 

Αυτό το πρόβλημα μπορεί να γίνει εντονότερο συν τω χρόνω. Στην κορύφωση της Ελληνικής κρίσης, όταν έφευγαν κεφάλαια και καταθέσεις, οι τράπεζες το διαχειρίστηκαν με την ECB και τη βοήθεια του ELA. Σε περίπτωση σύγκρουσης με τους πιστωτές, πιθανή διακοπή της παροχής ρευστότητας από την ECB θα μπορούσε να οδηγήσει σε κρίση ανάλογη με αυτήν της Κύπρου. Σε αυτό το σημείο οι φόβοι για πιθανή έξοδο από το ευρώ θα κορυφωθούν.

Για την Goldman Sachs ακόμα και σε αυτό το ενδεχόμενο είναι απίθανο να επηρεαστούν τόσο το ευρώ όσο και τα ομόλογα χωρών της περιφέρειας αλλά και οι διεθνείς αγορές. Εκτιμά ότι θα υπάρξουν ειδικές ρυθμίσεις για τις χώρες που βρέθηκαν σε πρόγραμμα ώστε να αποτραπεί ο κίνδυνος μετάδοσης, ενώ η ECB ίσως ενεργοποιήσει αγορές κρατικών τίτλων. Σύμφωνα μάλιστα με τον οίκο, δεν αναμένεται να διαφοροποιήσει ούτε τη στρατηγική της αναφορικά με το QE.

Υπάρχει βέβαια ο κίνδυνος ευρύτερης μετάδοσης αν τεθεί εκ νέου σε αμφισβήτηση η συμμετοχή της Ελλάδας στην ΟΝΕ, καταλήγει η Goldman Sachs. Παρ’ όλα αυτά θεωρεί ότι υπάρχει μικρή πιθανότητα να συμβεί αυτό δεδομένου ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων τάσσεται υπέρ του ευρώ και όλα τα "μεγάλα" κόμματα εκφράζουν τη θέση ότι αυτό είναι ανεπιθύμητο.

Η τραγική για τη χώρα μας έκθεση αποτυπώνει την άθλια κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα εξαιτίας των πολιτικών χειρισμών, ειδικά από την μεταπολίτευση και μετά. Ως εκ τούτου, τα συμπεράσματα που εξάγει κανείς από την έκθεση των Αμερικανών είναι πως:

(α) Η χώρα μας έχει αναλάβει δεσμεύσεις και υποχρεώσεις προς τους δανειστές της παρότι δεν είχε ανάγκη. Η υπαγωγή μας σε μηχανισμούς στήριξης ήταν πολιτική απόφαση και όχι αναγκαστική!

(β) Δεν υπάρχει πολιτική βούληση για λύση χωρίς την συνδρομή ξένων συμφερόντων.

(γ) Δεν υπάρχει περίπτωση με την ακολουθούμενη πολιτική να ευημερήσουν οι Έλληνες πολίτες. Αντίθετα, αναμένεται η επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης στη χώρα μας μέχρι να παραδοθεί παντελώς σε ξένα χέρια.

(δ) Την πολιτική στην Ελλάδα χαράσσουν ξένα οικονομικά συμφέροντα, την επιβλέπει μέσω "θεσμών" η Ευρωπαϊκή Ένωση και την επιβάλλει στους πολίτες η "δημοκρατικά επιβεβλημένη" εκλεγμένη (;) κυβέρνηση.

«Εις οιωνός άριστος. Αλλά τις έβαλεν εις πράξιν την συμβουλήν του θειοτάτου αρχαίου ποιητού; Εκ της παρούσης ημών γενεάς τις ημύνθη περί πάτρης;

Ημήνθυσαν περί πάτρης οι άστοργοι πολιτικοί, οι εκ περιτροπής μητρυιοί του ταλαιπώρου ωρφανισμένου Γένους; Αμυνα περί πάτρης δεν είναι αι σπασμωδικαί, κακομελέτητοι και κακοσύντακτοι επιστρατείαι, ουδέ τα σκωριασμένης επιδεικτικότητος θωρηκτά. Αμυνα περί πάτρης θα ήτο η ευσυνείδητος λειτουργία των θεσμών, η εθνική αγωγή, η χρηστή διοίκησις, η καταπολέμησις του ξένου υλισμού και του πιθηκισμού, του διαφθείραντος το φρόνημα και εκφυλίσαντος σήμερον το έθνος, και η πρόληψις της χρεοκοπίας.

Τις ημύνθη περί πάτρης; Και τι πταίει η γλαυξ, η θρηνούσα επί ερειπίων; Πταίουν οι πλάσαντες τα ερείπια. Και τα ερείπια τα έπλασαν οι ανίκανοι κυβερνήται της Ελλάδος» είχε γράψει στο άρθρο του «Οιωνός» στην εφημερίδα «Ακρόπολις» (1η Ιανουαρίου 1896) ο «Άγιος των Γραμμάτων» Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Η Ελλάδα δεν άλλαξε καθόλου από τότε!