Oι καμένες μπαταρίες του success story των υδρογονανθράκων

του Βασίλη Μακρή (*)

Αρχικά θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε μια μικρή ενασχόληση με την ανάλυση του όρου “success story” που τόσο έντονα, τόσο πυκνά και τόσο ακατάπαυστα ακούμε την τελευταία περίοδο. Ο όρος “story” προέρχεται από την Ελληνική λέξη «ιστορία», που και αυτή προέρχεται από το ρήμα «ειδέναι», δηλαδή το να γνωρίζει κανείς καλά. Εκτός όμως από το “story”, η ελληνική λέξη «ιστορία» δίνει στα Αγγλικά και την λέξη “history”. Έχουμε λοιπόν τις δάνειες λέξεις (από την αρχική Ελληνική γλώσσα) στα Αγγλικά, “story” και “history”. Όμως η διαφορά που χωρίζει τις δυο αυτές λέξεις είναι αβυσσαλέα. “Story” λοιπόν, είναι το παραμύθιασμα, η καθημερινή αφήγηση, τα παραμύθια και οι μύθοι, με άλλα λόγια τα ευκταία σενάρια. “History” είναι η συστηματική μελέτη των πεπραγμένων και η αναδίφηση των αιτίων τους. Συνοπτικά λοιπόν, “story” είναι η προβολή σεναριοποιημένων ευχολογίων, ενώ “history” είναι η επιστημονική διεργασία που συστηματοποιεί την έρευνα όσων έλαβαν χώρα, αλλά και η τεκμηριωμένη διαύγαση-ανάδειξη των αιτίων τους.

Αυτά λοιπόν γράφονται σαν μια μικρή εισαγωγή, για να καταλάβουμε τι σημαίνει το περιβόητο πρωθυπουργικό “success story” για τους υδρογονάνθρακες, που τόσο θόρυβο έκανε, αλλά καμιάν αλήθεια δεν περιέχει. Εκείνο που χρειάζεται είναι αντικειμενική ενημέρωση στηριζόμενη στην επιστημονική αποτύπωση της υπαρχούσης καταστάσεως στον τομέα των υδρογονανθράκων.

Δεν ανακαλύφθηκε κάτι το καινούργιο. Τα κοιτάσματα των υδρογονανθράκων κατηγοριοποιούνται ως γνωστόν, σε πιθανά, δυνατά και βέβαια. Σύμφωνα με την επιστήμη της Γεωλογίας «ορυκτός πόρος θεωρείται η συγκέντρωση υλικού με οικονομικό ενδιαφέρον σε δέουσα μορφή, ποιότητα και ποσότητα που να καθιστούν λογικές και αναμενόμενες τις προσδοκίες για την τελική εξόρυξη.» Αυτά αναφέρονται σαφώς στον Πανευρωπαϊκό Κώδικα της Επιτροπής Αναφοράς Αποθεμάτων και Πόρων.(PERC : Pan-European Reserves and Resources Reporting Committee) καθώς και στα ντοκουμέντα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Γεωλόγων. Υφίσταται επομένως μια γεωλογική κλίμακα, που αποτυπώνει την βεβαιότητα κατηγοριοποίησης των ορυκτών πόρων : υποθετικοί, ενδεικτικοί, μετρημένοι. Βάσει του κώδικα PERC υφίστανται αυστηρές προδιαγραφές για τον χαρακτηρισμό των αποθεμάτων των ορυκτών πόρων. Τέτοιες φερ’ ειπείν είναι οι τεχνο-οικονομικές μελέτες βιωσιμότητας της πιθανώς μελλοντικής επένδυσης, η επιστημονική αξιοπιστία και ο προσήκων επιστημονικός εξοπλισμός του ερευνητικού φορέα, η τήρηση του αυστηρού ερευνητικού πρωτοκόλλου. Έτσι για να χαρακτηρισθούν τα κοιτάσματα των υδρογονανθράκων ως πιθανά, δυνατά και βέβαια πρέπει να υπάρχει μια σειρά επιστημονικά τεκμηριωμένων στοιχείων που να αποτυπώνουν πλήρως τις γεωμετρικές, τις ποσοτικές και τις ποιοτικές προδιαγραφές τους. Επίσης πρέπει να υπάρχουν μελέτες εκμεταλλευσιμότητας, μελέτες βιωσιμότητας σε συγκεκριμένο υπολογισθέντα χρόνο, να λαμβάνεται υπ’ όψη το κόστος εξόρυξης, να συνυπολογίζεται η ρευστότητα των διεθνών αγορών καθώς και η μη-σταθμησιμότητα των γεωπολιτικών δεδομένων.

Βλέπουμε λοιπόν ότι οι πρωθυπουργικές αναφορές στην απολήψιμη κερδοφορία των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων συνιστούν όντως μια σεναριακού τύπου αφήγηση, που αφίσταται με αβυσσαλέο τρόπο από την επιστημονική τεκμηρίωση. Ο πρωθυπουργός ομιλεί λες και ανακαλύφθηκε κάποιος θησαυρός. Δεν ανακαλύφθηκε κανένας καταχωνιασμένος θησαυρός. Είναι γνωστό, εδώ και αρκετές δεκαετίες, ότι υφίστανται πιθανά κοιτάσματα στον ευρύτερο χώρο του Ιονίου και της Δυτικής Ελλάδας. Βλέπουμε όμως ότι ανασύρονται αυτές οι γνωστές καταστάσεις για πολιτική σπέκουλα που σκοπό έχουν να φτιασιδώσουν μιαν άλλην εξωραϊσμένη φούσκα. Έτσι το συγκεκριμένο “success story” σπεύδει να ολοκαρπωθεί εκτός από την ψηφοθηρική συγκομιδή, τις μάλλον χαμηλές τιμές του πετρελαίου (διεθνώς) πιθανολογώντας για μια οριακά βιώσιμη (και αυτή αμφίβολη) κερδοφορία. Τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων εντοπίζονται μόνο με γεωτρήσεις. Τα μόνα στοιχεία που έχουμε μέχρι στιγμής είναι οι τρισδιάστατες χαρτογραφήσεις που έχουν γίνει μέσω «σεισμικών ερευνών». Οι σεισμικές έρευνες γίνονται για να εντοπισθούν οι βέλτιστες θέσεις για τις γεωτρητικές έρευνες που σκοπό έχουν να εντοπίσουν, όχι να αντλήσουν πετρέλαιο. Τα πεδία ερεύνης τόσο στον Πατραϊκό κόλπο, όσο και στο Κατάκολο της Δυτικής Ηλείας, είχαν καταστεί αντικείμενο ερεύνης κατά το παρελθόν, χωρίς να προκύψει κανένα επενδυτικό ενδιαφέρον. Ο υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κ, Μανιάτης ήταν αυτός που αποφάσισε να ενεργοποιηθούν οι άδειες ερεύνης στα γνωστά πεδία της Δυτικής Ελλάδας. Από του σημείου αυτού μέχρι την διθυραμβική εξαγγελία μελλοντικών κερδών 150 δις. Ευρώ σε βάθος εικοσιπενταετίας, υπάρχει κενό ατεκμηρίωτης πολυλογίας. Βάσει τεκμηριωμένων υπολογισμών έγκυρων επιστημόνων Μηχανικών Μεταλλείων και Γεωφυσικών, για να έλθουν στα ταμεία του Ελληνικού κράτους φορολογικά έσοδα 150 δις. Ευρώ, θα πρέπει να ανακαλυφθούν τουλάχιστον 6 δις. Βαρέλια απολήψιμου πετρελαίου. Αυτό σημαίνει ότι στην πραγματικότητα θα πρέπει να υπάρχει βεβαιωμένη ποσότητα 12 δις. Βαρελιών που θα αποδώσουν συνολικά μεικτά έσοδα της τάξεως των 600-700 δις. Τα 600-700 δις. Δολάρια προκύπτουν από την τιμή (τρέχουσα των 100 δολαρίων ανά βαρέλι). Από αυτά τα μεικτά έσοδα το καθαρώς εναπομείναν όφελος θα είναι της τάξεως των 300 δις δολαρίων, αφού θα πρέπει να αφαιρεθούν οι δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης . Στο Ελληνικό Δημόσιο θα μείνουν τα μισά, δηλ. 150 δις δολάρια. Αυτά τα 150 δις δολάρια συντίθενται ως εξής. Από τα 300 δις δολ. Καθαρό όφελος υπολογίζουμε 25% τα δικαιώματα (royalties)του Ελληνικού Δημοσίου, 20% φόροι και 5% υπέρ των τοπικών κοινωνιών, δηλ. 75δις+60δις+15δις =150 δις δολάρια. Αυτή λοιπόν είναι η περιβόητη κερδοφορία που αναμένει ο κ. Μανιάτης αλλά και ο κ. πρωθυπουργός.

Ας δούμε όμως το βάσιμο των «πρωθυπουργικών ασκήσεων επί χάρτου». Σύμφωνα με τον Διευθυντή –Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Έρευνας και Παραγωγής της ημικρατικής εταιρείας «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε.» κ. Γιάννη Γρηγορίου (Μηχανικός Μεταλλείων- Γεωφυσικός), θα απαιτηθεί χρονικό διάστημα 10 ετών εντός του οποίου θα χρειασθεί να ολοκληρωθούν οι δέουσες έρευνες, που θα επιτρέψουν να καταστούν γνωστές οι προϋποθέσεις και η ποσότητα εκμετάλλευσης του πετρελαίου. Κατά τον έγκριτο – πάντα επιστήμονα κ. Γρηγορίου το χρονοδιάγραμμα αυτό τεκμηριώνεται ως εξής :

Απαιτείται χρόνος 12-16 μηνών για σεισμικές έρευνες «μη αποκλειστικής χρήσεως» στο Ιόνιο. (Non exclusive seismic survey). Έχει ολοκληρωθεί.
Απαιτούνται 2 έτη για γεωλογικές μελέτες και γεωφυσικές έρευνες. (Κόστος 3-5 εκατ. δολάρια). Κατά το στάδιο αυτό γίνονται σεισμικές τομές 2D (δισδιάστατες)
Απαιτείται ένα έτος για εκτέλεση γεωφυσικών ερευνών 3D. Στο στάδιο αυτό γίνονται σεισμικές καταγραφές 3D(τρισδιάστατες). Κόστος 7-10 εκατ. Δολάρια.Επίσης αναλύονται και εξεικονίζονται τα σεισμικά δεδομένα 3D και αποτυπώνεται η γεωλογική δομή προς ερευνητική διάτρηση.
Απαιτούνται – εν συνεχεία – δύο έτη για ερευνητικές γεωτρήσεις προς εντοπισμό πετρελαίου. Κόστος εκάστης γεώτρησης 25-40 εκατ. Δολάρια.
Απαιτούνται επίσης δύο έτη για τις δοκιμές παραγωγής και την προπαρασκευή της τελικής φάσης για την ανάπτυξη – παραγωγή κοιτάσματος.

Βλέπουμε λοιπόν ότι απαιτείται μια χρονική περίοδος 10 ετών μέχρι να βεβαιωθεί επιστημονικά η ύπαρξη ενός κοιτάσματος με απολήψιμα αποθέματα. Βάσει αυτών των δεδομένων το σκοπούμενο όφελος των 150 δις. ευρώ θεωρητικά θα γίνει «απτό» περίπου μεταξύ 2050 – 2060 ! Δηλ. 10 χρόνια ερευνητικών προπαρασκευών και 25 χρόνια εντός των οποίων θα υπάρξει το όφελος των 150 δις. ευρώ.

Την πρώτη φάση γεωφυσικών ερευνών 2D(δισδιάστατων) έχει εκτελέσει η Νορβηγική εταιρεία “Petroleum Geo Services” . Η P.G.S. έχει εύλογο ενδιαφέρον και συμφέρον να προωθεί τα επιστημονικά της επεξεργασμένα δεδομένα και δεν έχει κάνει μνεία σε εξακριβώσιμα ευρήματα και δεν κάνει εκτιμήσεις για δισεκατομμύρια βαρέλια απολήψιμου πετρελαίου.

Η έρευνα του έγκριτου επιστήμονα κ. Γιάννη Γρηγορίου έχει κατατεθεί στην Ακαδημία Αθηνών και δεν αμφισβητηθεί ποτέ.

Τελειώνοντας και προς επίρρωση των παραπάνω γραφομένων, ο κ. Γεώργιος Χατζηθεοδώρου υφηγητή στο Πολυτεχνείο του Άααχεν (Κοιτασματολόγου-Μηχανικού Παραγωγής Πετρελαίου) τονίζει τα εξής :

Με τις γεωφυσικές έρευνες καταρτίζεται ένας γεωλογικός χάρτης υποδομής (Strukturkarte) που περιέχει πιθανούς αποθεματικούς σχηματισμούς με όλα τα τεκτονικά και γεωλογικα δεδομένα. Δεν περιέχει καθε απόθεματικος σχηματισμός Υδρογονάνθρακες.
Σε παγκόσμια κλίμακα σε κάθε 7 ερευνητικές γεωτρήσεις μόνον μία είναι επιτυχής, έχει δηλαδή εντοπίσει υδρογονάνθρακες.
Η διερεύνηση νεογενών ιζημάτων (τριτογενής και τεταρτογενής γεωλογική εποχή στην Δυτ. Ελλάδα και κατ’ επέκταση στο Ιόνιο πέλαγος, με 11 γεωτρήσεις στην ΒΔ-Πελοπόννησο, 2 γεωτρήσεις στο Ιόνιο πέλαγος, 7 γεωτρήσεις στην Ήπειρο και 3 γεωτρήσεις στην Ζάκυνθο (στο Κερί της Ζακύνθου αναβλύζει πετρέλαιο από αρχαιοτάτους χρόνους), απέδειξαν ένα οριακό κοίτασμα φυσικών αερίων (γεώτρηση δυτικού Κατάκολου-1Α), χωρίς ενδιαφέρον βιομηχανικής εκμετάλλευσης.

Ας σημειωθεί ότι ο λίαν αξιόλογος αυτός Μηχανικός κ. Γεώργιος Χατζηθεοδώρου έχει προσκαλέσει σε διάλογο τον κ. Μανιάτη, αλλά μέχρι στιγμής η πρόσκλησή του αυτή δεν είχε αντίκρισμα.

Ζητούμε συγγνώμη με την ενδεχόμενη κόπωση που προκαλέσαμε με τα γραφόμενα. Έγινε προσπάθεια να αποτυπωθεί τεκμηριωμένα και επιστημονικά η ανατροπή του success story” των υδρογονανθράκων. Αποδεικνύεται πέραν πάσης αμφιβολίας ότι για προεξόφληση ευχολογίων χωρίς την πιο στοιχειώδη και θεμελιωμένη τεκμηρίωση.

Βασίλης Π. Μακρής

(*) Ο Βασίλης Μακρής, εκτός από πολύ καλός φίλος, είναι μεταλλειολόγος, απόφοιτος του ΕΜΠ με μεταπτυχιακές σπουδές στην Γαλλία στον τομέα της Εργονομίας. Συνειδητά ενεργός πολίτης, με έντονη πολιτική δραστηριότητα που ξεκινάει από το 1973 στα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, της πολιτικής Παρατάξεως "ΚΟΙΝΩΝΙΑ"::Συνεχιστές του Καποδίστρια.